İklim değişikliği bağlamında kadın orman işçiliği ve hukuksal temeli (Kastamonu örneği)

Abstract

2015 yılında kabul edilen Paris İklim Anlaşması’na taraf olan ülkeler, uyum faaliyetlerini cinsiyetlere duyarlı, kırılgan grupları, toplulukları ve ekosistemleri dikkate alarak temellendirmeyi ve yönlendirmeyi taahhüt etmiştir. İklim değişikliğinin, geçim kaynakları doğaya bağlı olan kırsalda yaşayan kadınların iş yüklerini ve iklim değişikliği etkilerine karşı savunmasızlıklarını arttırdığı bilimsel çalışmalarla tespit edilmiştir. Kastamonu ilinin kırsal nüfusu, 1.054 köy (1.021 orman köyü) ile toplam nüfusun %37,2’sini oluşturmaktadır. 141.622 kişi olan kırsal toplam nüfusun, 70.384’ü kadınlardır. Kırsalda yaşayan ve geçimini çoğunlukla doğadan sağlayan kadın nüfusunun da büyük ekseriyeti orman köylerinde yaşamaktadır. Orman köylerinin fazlalığı sebebiyle Türkiye’de iklim değişikliğinin etkilerinin ölçülmesine müsait en ideal yerlerden birisi Kastamonu ilidir. Bu çalışma, son yıllarda oldukça yoğun hissedilen iklim değişikliği etkilerinin Kastamonu ili orman köylerindeki tezahürü ve orman köylüsü kadınların etkilenme düzeylerinin ortaya çıkarılmasını amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında 92 orman köyünde 523 orman köylüsü kadınla anket çalışması ve mülakat gerçekleştirilmiştir. Anket çalışması ile elde edilen veriler ki-kare, korelasyon, tek yönlü varyans analizi (Anova) ve T testleri ile analiz edilmiştir. Katılımcıların iklim değişikliğine ilişkin görüş ve tutumlarının ortaya çıkarılması amacı ile likert ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen bulgular ışığında, eğitim seviyesinin düşük, yoksulluk oranının yüksek olduğu orman köylüsü kadınlar iklim değişikliği etkilerini özellikle son on yılda yoğun şekilde hissetmektedirler. İklim değişikliği etkilerine ilişkin anket sorularına verilen yanıtlara göre 2016 yılından itibaren kuraklık sorunu 351 defa yanıtlanarak %42 oranına, tarımda düşük verim 398 defa yanıtlanarak %81,2 oranına, kalite için düşük seçeneği 359 defa yanıtlanarak %72,8 oranına, yaban hayvanları sorunu 373 defa yanıtlanarak %14,4 oranına, su kaynaklarının azalması sorunu 370 defa yanıtlanarak %14,3 oranına ulaşmıştır. Kadınların geçim kaynakları özellikle son beş yıl içerisinde kuraklık, yaban hayvanlarının neden olduğu zararlar, ani hava olayları gibi iklim değişikliğine bağlı etkilerden dolayı tehlikeye düşmüş ve orman köylüsü kadınların iş yükleri artmış ve iklim değişikliği etkilerini daha yoğun hissetmeye başlamışlardır. Elde edilen sonuçlar ışığında, orman köylerinde gözlenen iklim değişikliği etkilerine ilişkin orman köylüsü kadınların uyum kapasitelerinin artırılmasına yönelik öneriler geliştirilmiştir.