Esad Efendi’nin yasin suresi tefsiri (Hasanpaşa yazma eser kütüphanesi nüshası)

Abstract

İnsanlığın son ilahi rehberi olan Kur’an-ı Kerim, muhataplarına sıklıkla tefekkür etmeyi ve araştırmayı öğütlemektedir. Buna kayıtsız kalmayan inananlar, her dönemde gerek ilahi kelamın âyetleri, gerekse dikkat çekmeye çalıştığı yönler üzerinde düşünme, araştırma, anlama ve uygulama çabası içinde olmuşlardır. Sahabenin Hz. Peygambere yönelttiği soruların cevabını veya peygamberin açıklamalarını başlangıç sayabileceğimiz bu çaba, devirlere göre yenilenerek ve gelişerek tefsir ilmini oluşturmuş, devamında ki ilmi çalışmalar tefsir mirası olarak gelecek nesillere aktarılmıştır. Asırlarca İslam’ın sancaktarlığını yapan Osmanlı Devleti de bu ilmi çalışmalarda da öncü olmuş, tefsir, hadis, akaid ve fıkıh gibi dersler medreselerde, camilerde ve saraylarda talim edilmiştir. Osmanlıda gelenek halini almış âyet ve sûre tefsiri ise ziyadesi ile toplum tarafından rağbet görmüş ve bu ilmi mirasın içerisinde kendisine sağlam bir yer edinmiştir. Bu çalışmada öncelikle âyet ve sûre tefsiri hakkında bilgi verilmiştir. Yine bir sure tefsiri olan ve Çorum Hasanpaşa Yazma Eser Kütüphanesinden alınan, Mehmed Esad Efendi’nin telif ettiği “Hulâsâtü’t-Tebyin fi Tefsiri Sûreti Yâsîn” isimli risalenin okunup incelenmesi ve tetkik edilmesi hedeflenmiştir. Eser Türkçe olmasına rağmen dildeki deformasyon sebebiyle anlaşılması zorlaşmış, sözlük desteğiyle okuyup tetkik edilebilmiştir. İki bölümden oluşan çalışmada birinci bölümde, eser ve müellif hakkında Osmanlı sicil kayıtları ve ansiklopedilerden bilgi verilmiştir. İkinci bölüm ise, eserin Kur’an ilimleri açısından tasnife tabi tutulması ve konu başlıklarında bu ilimlere dair kısa bilgiler verilmesinden oluşur. Yâsin sûresindeki âyetler ilgili konu bağlamında tetkik edilerek, bir başlık altında tasniflenmiştir. Sonuç bölümünde ise bu risale vesilesiyle edindiğimiz bilgi birikimi kısaca aktarılmış, çalışmanın önemi ortaya konulmuştur