Gelişim öz-teorisine göre tasarlanan öğretimin 7. sınıf öğrencilerinin hücre ve bölünmeler ünitesini öğrenmelerine, motivasyonlarına ve özgüvenlerine etkisinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmada, 7. sınıf fen bilimleri dersi hücre ve bölünmeler ünitesinin öğretiminde gelişim öz-teorisi doğrultusunda tasarlanan etkinlik ve materyallerin, öğrencilerin mevcut düşünce tarzı düzeylerine, ilgili üniteye ilişkin akademik başarılarına, fen öğrenmeye yönelik motivasyonlarına ve özgüvenlerine etkisinin belirlenmesi ve öğrencilerin düşünce tarzlarındaki gelişimin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırma, nitel ve nicel araştırma desenlerinin birlikte ele alındığı karma araştırma yaklaşımı temelinde yürütülmüş ve deneysel araştırma yöntemlerinden ön-test/son-test kontrol gruplu yarı deneysel model çerçevesinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın pilot uygulaması, 2019-2020 eğitim-öğretim yılı birinci döneminde Kastamonu İl merkezindeki bir devlet ortaokulunun 7. sınıflarının iki şubesinde öğrenim gören 54 öğrenci ile yürütülmüştür. Asıl uygulaması ise, 2020-2021 eğitim-öğretim yılı birinci döneminde aynı okulun 7. sınıflarının iki şubesinde öğrenim gören 36 öğrenci ile yürütülmüştür. Araştırmada, pilot uygulama yüz yüze eğitimle gerçekleştirilirken, asıl uygulama COVID-19 küresel salgını sebebiyle uzaktan eğitim faaliyetleriyle yürütülmüştür. Beş hafta süren uygulama boyunca, deney gruplarındaki dersler mevcut öğretim programına ilaveten gelişim öz-teorisi kapsamında geliştirilen etkinlik ve materyallerle işlenirken, kontrol gruplarındaki dersler ise, 2018 Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı’na göre işlenmiştir. Araştırmada kullanılan nicel veri toplama araçları; Düşünce Tarzı Ölçeği (DTÖ), Hücre ve Bölünmeler Ünitesi Başarı Testi (HBÜBT), Fen Öğrenmeye Yönelik Motivasyon Ölçeği (FÖYMÖ) ve Özgüven Ölçeği (ÖÖ), nitel veri toplama aracı ise Geri Dönüt Formları (GDF)’dır. Araştırmadan elde edilen nicel veriler; SPSS 28.00 paket programı aracılığı ile analiz edilerek, bağımsız gruplar t-testi, Mann-Whitney U testi, Kruskal Wallis H testi, Spearman Rho korelasyon analizi ve Quade testi kullanılmıştır. Nitel verilerin analizinde ise betimsel ve içerik analiz kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, gelişim öz-teorisine göre tasarlanan öğretimin hem yüz yüze hem de uzaktan uygulanmasının, öğrencilerin mevcut düşünce tarzı düzeylerinin yanı sıra hücre ve bölünmeler ünitesi akademik başarılarını, fen öğrenmeye yönelik motivasyonlarını ve toplam özgüven düzeylerini artırıcı yönde etki ettiği tespit edilmiştir. Ayrıca öğrencilerin akademik başarılarının, fen öğrenmeye yönelik motivasyonlarının ve özgüven düzeylerinin sahip oldukları öğrencilerin düşünce tarzı ile akademik başarıları, motivasyonları ve özgüvenleri arasında pozitif yönlü ve orta düzeyde bir etkileşim olduğu tespit edilmiştir. İçerik analizi ile hem yüz yüze hem de uzaktan eğitimle uygulamadan elde edilen kod ve temalar doğrultusunda ulaşılan nitel bulgulara göre ise; her iki uygulamada da öğrencilerin süreç içerisinde gelişime açık düşünce tarzı düzeylerinde olumlu yönde bir gelişme tespit edilmiştir. Öğrenciler, zekânın geliştirilebilirliği, hatalardan öğrenme, hata yaptığında ya da bir problemle karşılaştığında yardım isteme ve başarısızlıkla mücadele edebilme temaları ile ilgili gelişime açık düşünce tarzına yönelik ifadeler kullanmışlardır. Ayrıca, pilot uygulamada yüz yüze ve asıl uygulamada uzaktan eğitim şeklinde uygulanan öğretimin uyulama türü kapsamında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılığa sebep olup olmadığının belirlenmesi için Quade testinden yararlanılmıştır. Test sonuçlarına göre tasarlanan öğretimin yüz yüze ya da uzaktan eğitimle uygulanması öğrencilerin düşünce tarzı ve özgüven düzeyleri kapsamında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılığa sebep olmazken, hücre ve bölünmeler ünitesi akademik başarı düzeyleri açısından yüz yüze uyulama yapılan pilot uygulamada deney grubu lehine, fen öğrenmeye yönelik motivasyon düzeyleri açısından ise uzaktan eğitim yapılan asıl uygulamada deney grubu lehine anlamlı farklar tespit edilmiştir. Ayrıca uygulama sürecinin bire bir içinde bulunan deney grubu öğretmenlerinin de süreç ve tasarlanan öğretim ile ilgili görüşleri alınmıştır. Öğretmenler gelişim öz-teorisine göre tasarlanan öğretimin öğrencilerin derse karşı ilgi, moral ve motivasyonlarını olumlu yönde etkilediğini, çok fazla zaman almadığını, kolaylıkla uygulanabileceğini ve özellikle motivasyonu düşük sınıflarda bu öğretimin daha faydalı olabileceğini ifade etmişledir. Gelişim öz-teorisine göre tasarlanan öğretimin fen bilimleri dersinin farklı sınıf ve farklı ünitelerine yönelik öğrencilerin mevcut düşünce tarzı düzeylerine, akademik başarılarına, fen öğrenmeye yönelik motivasyonlarına, özgüvenlerine ya da belirlenecek diğer unsurlara etkisini ortaya koyabilecek araştırmaların yapılması önerilmektedir.düşünce tarzı düzeyine göre farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Benzer şekilde i