Üniversite çalışanlarında Covıd-19 pandemi dönemindeki psikososyal risk faktörlerinin değerlendirilmesi

Abstract

COVID-19 pandemisi günlük yaşantıdan iş yaşamına kadar birçok boyutta etkilenime yol açmıştır. Kuşkusuz bu boyutlardan en önemlisi pandeminin, insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkisidir. Sağlık denildiğinde çoğu zaman fark edilebilir ve gözle görülebilir fiziksel sağlık akla gelse de, pandeminin derin etkiler bıraktığı ruh sağlığı, insan sağlığı açısından azımsanmayacak düzeyde önemli bileşenlerden biridir. Ruh sağlığı, hem fiziksel sağlık hem de psikososyal iyi oluş ile bağlantılıdır. Pandeminin hayatımıza girmesiyle, birçok uyaran olumlu ya da olumsuz şekilde ruh sağlığımızı etkilemiştir. Bu etkilenimin bir boyutu olarak ortaya çıkan kaygı, korku veya stres gibi tepkiler sonucunda ev yaşamından iş yaşamına kadar giden sorunlar ortaya çıkmıştır. İş yaşamında konsantrasyon sorunu, sosyal izolasyon, saldırganlık veya kişilerarası çatışmanın yanı sıra iş doyumsuzluğu veya iş veriminde düşmeler yaşanmıştır. Nitekim bahsi geçen bu sorunlar psikososyal risk faktörleri ile ilişkilidir ve doğrudan bu risk faktörlerini ortaya çıkarmaktadır. Psikososyal risk faktörleri diğer risklere nazaran daha zor fark edilebilirken, aynı zamanda dikkate alınmamaktadır. Ancak unutulmamalıdır ki tüm yaşantımızı etkileme noktasında psikososyal riskler devreye girmektedir. Bu nedenle çalışma, bu risklere ilişkin bilinci artırmak ve bu risk faktörlerini görünür kılmak amacıyla önemli görülmektedir. Kuşkusuz ki, pandeminin ortaya çıkardığı psikososyal etkilenimin bir süre daha devam edeceği açıktır. Çalışma, 82 akademisyen ve 21 idari personel olmak üzere toplam 103 üniversite çalışanı ile gerçekleştirilmiştir. Dijital ortamda oluşturulan anket formu, aynı şekilde dijital ortamda cevaplanmak üzere katılımcılara gönderilmiş olup, her çalışandan psikososyal risklere ilişkin bilinç düzeyini, COVID-19 dönemine ait etkilenmeleri ve psikososyal risk durumlarını değerlendirilmeleri istenmiştir. Bu kapsamda araştırmacı tarafından oluşturulan COVID-19 Pandemi Dönemi Etkilenimi ve Psikososyal Risk Faktörleri Anket Formu araştırmada kullanılmıştır. Veriler SPSS Statistic 22.0 programı kullanılarak Ki-Kare ve Fisher exact testleri ile analiz edilmiş olup, p<0,05 istatiksel anlamlı değeri ifade etmektedir. Elde edilen sonuçlara göre katılımcıların ortalama düzeyinde psikososyal risklerin bilincinde olduğu ve psikososyal risklere ilişkin gerekli tedbirlerin alınmadığı belirlenmiştir. Diğer taraftan pandemi döneminde en çok karşılaşılan sorunlar uyku ve iştah sorunlarıyla (x̄=3,91) birlikte endişe (x̄=3,67) ve stres (x̄=3,630) olarak tespit edilmiştir. İş yaşamında ise; motivasyon düşüklüğü (x̄=3,10) ve arkadaşlardan uzaklaşma (x̄=3,04) sorunlarına yüksek puanlar verilmiştir. Cinsiyet, yaş, meslek, öğrencilerle temas durumu ve iş memnuniyetinin psikososyal risk faktörleri ile istatistiksel anlamlı ilişkisi olduğu belirlenmiştir. Çalışmanın tüm sonuçları değerlendirildiğinde COVID-19 pandemisinin her alanda olduğu gibi üniversite çalışanlarında da psikososyal risk etmenlerini ortaya çıkardığını ve bu süreçte insanlar üzerinde sadece fiziksel değil psikolojik etkilerinin de olduğu tespit edilmiştir.