ÖĞRETMENLERİN ÇEVREYE YÖNELİK DAVRANIŞ DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ

Abstract

Çevreye karĢı olumlu tutum ve davranıĢ sergileyen bireyler yetiĢtirilmesinde tüm öğretmenlere önemli bir rol düĢmektedir. Bu nedenle oluĢturulacak çevre bilincini ve eğitimini verecek olan öğretmenler bu konuda ne kadar nitelikli olduğunun tespit edilmesi önem arz etmektedir. Bu araĢtırma öğretmenlerin bu konudaki niteliklerini ortaya koymak açısından önemlidir. Bu araĢtırmanın amacı ilk ve ortaokullarda farklı branĢlarda görev yapan; Sınıf, Fen Bilimleri, Matematik ve Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin çevreye yönelik davranıĢ düzeylerinin belirlenerek birbiriyle karĢılaĢtırılmasıdır. Bu amaçla, 2014-2015 ve 2015-2016 eğitim-öğretim yıllarında Türkiye‟nin farklı illerinde görev yapan 792 öğretmene “Çevre DavranıĢ Ölçeği” uygulanmıĢtır. Ölçek, 183 Matematik Öğretmeni, 183 Sosyal Bilgiler Öğretmeni, 200 Sınıf Öğretmeni ve 226 Fen Bilgisi Öğretmenine uygulanmıĢtır. Farklı branĢlarda görev yapan öğretmenlerin çevresel davranıĢ düzeyini belirlemek üzere; KiĢisel Bilgi Formu ve Çevre DavranıĢ Ölçeği olmak üzere 2 bölümden oluĢan “Çevre DavranıĢ Ölçeği” uygulanmıĢtır. Veri analizi Sosyal Bilimler Ġçin Ġstatistik Programı (SPSS) programı kullanılarak yapılmıĢtır. Verilerin analizinde; betimsel istatistik, iliĢkisiz örneklemler için t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve basit korelasyon kullanılmıĢtır. AraĢtırmadan elde edilen bulgulara göre; Fen Bilimleri, Matematik, Sosyal Bilgiler ve Sınıf öğretmenlerinin, fiziksel koruma alt boyutunda sorumlu çevresel davranıĢ düzeyinin yüksek olduğu görülmektedir. Bu alt boyutta en yüksek ortalama puana sosyal bilgiler öğretmenleri sahipken en düĢük ortalama puana matematik öğretmenleri sahiptir. Sınıf öğretmenlerinin ve fen bilimleri öğretmenlerinin ortalama puanlarının ise birbirine yakın olduğu tespit edilmiĢtir. Ortalama puanlara bakıldığında, bireysel ve toplumsal ikna davranıĢ alt boyutunda, sosyal bilgiler öğretmenleri en yüksek ortalama puana sahip iken, matematik v öğretmenleri en düĢük ortalama puana sahiptir. Bu alt boyutta, tüm branĢlarda görev yapan öğretmenlerin sorumlu çevresel davranıĢ düzeylerinin yüksek olduğu görülmektedir. Politik ve yasal davranıĢ alt boyutunda ortalama puanların düĢtüğü görülmektedir. Bu alt boyutta en yüksek ortalama puanı sosyal bilgiler öğretmenleri en düĢük ortalama puanı ise matematik öğretmenleri almıĢtır. Ortalama puanlara bakıldığında, politik ve yasal davranıĢ alt boyutunda matematik öğretmenlerinin, sınıf öğretmenlerinin ve fen bilimleri öğretmenlerinin sorumlu çevresel davranıĢ düzeyinin düĢük; sosyal bilgiler öğretmenlerinin ise orta düzeyde olduğu görülmüĢtür. Ölçeğin genelinden alınan ortalama puanlara göre yine en yüksek puana sosyal bilgiler öğretmenlerinin, en düĢük puana ise matematik öğretmenlerinin sahip olduğu tespit edilmiĢtir. Ortalama puanlara bakıldığında, sosyal bilgiler öğretmenlerin sorumlu çevresel davranıĢ düzeylerinin yüksek, matematik, sınıf ve fen bilimleri öğretmenlerinin ise orta düzeyde olduğu sonucuna varılmıĢtır. Cinsiyete, yaĢa, mesleki deneyime, anne-baba eğitim düzeyine, çevresel etkinliklere katılma düzeyine ve çevresel sivil toplum kuruluĢlarına üyeliğe göre, öğretmenlerinin çevreye yönelik çevresel davranıĢ puanlarının anlamlı bir farklılık gösterdiği belirlenmiĢtir.