SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARINDA (1968-2018) SOSYAL KATILIM BECERİSİNİN YERİNİN İNCELENMESİ

Abstract

Bu araştırmanın amacı 1968-2018 yılları arasında yayımlanan Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programlarında sosyal katılım becerisinin yerinin incelenmesidir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman inceleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın dokümanlarını ise 1968 İlkokul, 1970 Ortaokul, 1998 ve 2005 İlköğretim ile 2018 İlkokul ve Ortaokul Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programları oluşturmuştur. Veriler betimsel analiz ve içerik analizi teknikleri ile analiz edilmiştir. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programlarında sosyal katılım becerisi ilk defa 2005 ilköğretim programında sosyal bilgiler dersine özgü becerilerden birisi olarak yer almış, 2018 ilkokul ve ortaokul programında da yerini korumuştur. 2005 öncesi programlarda doğrudan bu kavrama yer verilmemesine karşın sosyal katılım becerisi içerisinde değerlendirilen ifade ya da örneklere yer verilmiştir. Bütün programlarda yer alan genel amaçlarda sosyal katılım becerisinin “etkin vatandaşlık kazandırma amaçlı katılım ve toplumsal katılım amaçlı katılım” boyutları tespit edilmiştir. İncelenen bütün sosyal bilgiler programlarında yer alan ünitelerde yıllar içerisinde yüzdelik oranı değişse de sosyal katılım becerisine yer verildiği tespit edilmiştir. 1968 İlkokul, 1970 Ortaokul ve 1998 İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programlarında eğitim durumları ve etkinlik örnekleri için ayrı başlık açılmamış dolayısıyla sosyal katılım becerisine ilişkin amaçların kazandırılması için önerilenler belirtilmemiştir. Ancak bu üç programda bütün dersler için önerilen eğitim durumları belirtilmiş, bu ifadelerde sosyal katılım becerisi içerisine giren yöntem ve tekniklere yer verilmiştir. 2005 ilköğretim programında ise eğitim durumları ve etkinlik örnekleri belirtilmiş, etkinlik örneklerinde sosyal katılım becerisinin “grupla çalışma, işbirliği, toplumsal örgütler, bir sorunla ilgilenme, okul içinde ve okul dışındaki etkinliklere katılım, demokrasi, seçme, seçilme, hak, özgürlük ve ödevler” üzerinde durulan temalar olmuştur. Sosyal katılım becerisinin nasıl değerlendirilmesi gerektiğine ilişkin önerilere ise sadece 2005 İlköğretim programında yer verilmiştir.