NEPOTİZMİN, ÖRGÜTSEL BAĞLILIK VE ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DAVRANIŞINA ETKİSİ: İŞ GÖRENLERİN MÜLKİYET SAHİPLİĞİ YOLUYLA VE ÖZEL GİRİŞİMLERE DEVİR ŞEKLİNDE ÖZELLEŞTİRİLEN İŞLETMELERDE BİR ARAŞTIRMA

Abstract

Bu çalışmanın amacı, nepotizmin örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışına etkisini incelemektir. Bu amaçla, çalışanların mülkiyet sahipliği yolu ile özelleştirilen işletme çalışanları ile blok satış yolu ile özel girişime devredilen işletme çalışanlarının nepotizm, örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışı gösterme eğilimleri karşılaştırılmıştır. Araştırmanın evreni çalışanların mülkiyet sahipliği yolu ile özelleştirilen işletme çalışanları ile blok satış yolu ile özel girişime devredilen işletme çalışanlarından oluşmaktadır. Evrenin büyük olması nedeni ile örneklem yöntemlerinden kolayda örneklem yöntemi kullanılmıştır. Hem nitel hem de nicel veri toplama yöntemlerinin birlikte kullanıldığı araştırmada, özelleştirmeye ilişkin konularda yarı yapılandırılmış mülakat yoluyla; nepotizm, örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışı algıları için ise, anket aracılığı ile veri toplanmıştır. Araştırma için hazırlanan anketler, 28 Ocak - 15 Nisan 2016 tarihleri arasında Karabük ve Zonguldak illerinde uygulanmıştır. Elde edilen verilere frekans analizi, faktör analizi, güvenilirlik analizi, korelasyon analizi, regresyon analizi ve t testleri yapılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, yapılan t testlerinde özel girişime devredilen işletme çalışanlarının nepotizm algılarının, çalışanların mülkiyet sahipliği yolu ile özelleştirilen işletme çalışanlarına kıyasla daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Çalışanların mülkiyet sahipliği yolu ile özelleştirilen işletme çalışanlarının örgütsel vatandaşlık davranışı gösterme eğilimlerinin, özel girişime devredilen işletme çalışanlarına kıyasla daha yüksek düzeyde olduğu tespit edilmiş olup, her iki işletmenin çalışanlarında örgütsel bağlılık algısının benzer oranda olduğu tespit edilmiştir. Araştırmada yapılan regresyon analizi sonuçlarına göre, blok satış yolu ile özel girişime devredilen işletme çalışanlarının nepotizm algıları ile örgütsel bağlılıkları arasında pozitif bir ilişki olduğu ve aynı yönde etkilediği, çalışanların mülkiyet sahipliği yolu ile özelleştirilen işletme çalışanlarında ise negatif bir ilişki olduğu ve ters yönde etkilediği tespit edilmiştir. Blok satış yolu ile özel girişime devredilen işletme çalışanlarının nepotizm algıları ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasında pozitif bir ilişki olduğu ve aynı yönde etkilediği; çalışanların mülkiyet sahipliği yolu ile özelleştirilen işletme çalışanlarında ise negatif bir ilişki olduğu ve ters yönde etkilediği tespit edilmiştir. Her iki işletme çalışanlarının örgütsel bağlılıkları ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasında pozitif bir ilişki olduğu ve aynı yönde etkilediği tespit edilmiştir.