AFET SONRASI TOPLANMA ALANLARININ KENTSEL AÇIK VE YEŞİL ALAN SİSTEMLERİNDEKİ YERİ – KASTAMONU KENTİ ÖRNEĞİ

Abstract

Kentlerin bulundukları coğrafyaya ait fiziksel özelliklerine bağlı olarak deprem, sel, heyelan, büyük yangınlar, kaya düşmesi gibi doğal afetler ve kentlerin hızlı göç alması, plansız ve kontrol dışı büyümesi sonucunda oluşan insan kaynaklı riskler nedeniyle insan, ekonomik ve fiziki yapı açısından ciddi bedeller ödenmektedir. Afetler sonucunda kentlerde ortaya çıkan can kayıplarının telafisi yokken, fiziksel ve ekonomik zararlara bağlı olarak kent halkının yaşadığı psikolojik çöküntünün toparlanması uzun zaman almaktadır.

Kentlerde yaşanan afet olaylarında insan kayıplarının ve afet zararlarının artış sebebi olarak, kentteki yapıların afetlere karşı zayıf olması, alt yapı yetersizliği, kentlerde risk analizleri ve buna bağlı olarak risk azaltma planlarının yapılmasında gereken önemin verilmemesi gösterilebilir. Ayrıca afet sonrası insanların afetin etkilerinden veya oluşan ikincil afetlerden daha fazla etkilenmesinin nedeni olarak hızlıca erişebilecekleri ve güvenli kentsel açık yeşil alanların bulunmamasından kaynaklandığı söylenebilir.

Bu çalışmanın amacı Kastamonu kent merkezinde afet sonrası toplanma alanlarının yerlerini imar planında belirtilen açık ve yeşil alanlar üzerinden belirlemek, imar planında olmayan ve ihtiyaç olan toplanma alanları için de öneriler ortaya koymaktır. Bu kapsamda kent merkezi için hazırlanan afet senaryosu kapsamında meydana gelebilecek deprem, heyelan, yangın, kaya düşmesi, sel gibi afetler sonrasında kentte oluşabilecek risk alanları Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) kullanılarak oluşturulan veri tabanı dikkate alınarak belirlenmiş, bu analize göre de imar planında açık ve yeşil alan olarak tanımlanan alanlardan toplanma alanı olarak kullanılabilecek risksiz alanlar tespit edilmiştir. Toplanma alanı olarak kullanılabilecek alanı olmayan mahalleler içinde öneri toplanma alanlarının yerleri belirlenmiştir. Yapılan tespitler sonrasında afet müdahale planının yeniden yapılandırılması ve imar planlarında arazi kullanım kararlarının yeniden gözden geçirilmesi için öneriler oluşturulmuştur. Çalışma sonucunda Kastamonu Afet Müdahale Planında toplanma alanları incelendiğinde hizmet alanları içerisindeki kent nüfusunun tahmini %39’una hizmet verebildiği görülmüştür. Kastamonu kentinde toplanma alanı olarak kullanılabilecek açık ve yeşil alanlar incelendiğinde, hizmet alanı içerisinde 2018 yılına ait nüfusun tahmini %89’unun hizmet alabildiği ama alanların büyüklük bakımından v kapasitelerinin yeterli olmadığı, mahalle bazında incelendiğinde Beyçelebi, Esentepe, Kırkçeşme, Yavuzselim, Topçuoğlu mahallelerinde toplanma alanı olabilecek açık ve yeşil alan bulunmadığı görülmüştür.