TÜRK KAMU YÖNETİMİNDE DENETİM REFORMLARI ve KAMU ÇALIŞANLARININ DENETİM ALGILARININ PERFORMANSLARINA ETKİSİ: KASTAMONU İLİ ÖRNEĞİ

Abstract

Amacına ulaşma çabasının olduğu her yerde yönetim kavramı, yönetimin fonksiyonlarına bakıldığında temel fonksiyonlarından biri olarak ise denetim kavramı karşımıza çıkmaktadır. Dolayısıyla yönetimin olduğu her yerde denetim mekanizmasının da varlığına ihtiyaç duyulmuştur. Zira denetimden yoksun bir yönetim yaklaşımının etkililiği ve etkinliğinden bahsetmek mümkün değildir. Etkili denetim yöntemleri bilimsel, işbirliğine dayanan, yetenekleri ortaya çıkarıcı, demokratik, esnek ve uyumludur. Etkin denetim yöntemleri ise idarelerin faaliyetlerinin açıklık, şeffaflık ve hesap verilebilirlik çatısı altında yürütmesinin önünü açarak kamusal etik anlayışının ve demokrasinin gelişmesinde önemli katkılarda bulunmaktadır. Ülkemizde de son yollarda yaşana önemli değişimlerden biri de özellikle 80’li yılların başında dünyada pek çok ülkede yaşanan dış borç artışı ve bütçe açıkları biçiminde kendini gösteren finansal krizlerin etkisiyle uygulanmaya başlanan neoliberal kamu politikaları ışığında kalkınma planları ve Avrupa Birliği müktesebatı çerçevesinde gerçekleştirilen reformist uygulamalardır. Yönetimde yaşanan bu değişimin yönünü değerlendirebilmek ve güvenirliğini ortaya koyabilmek için denetim sistemlerinde de çağdaş yaklaşımlar benimsenmeye başlanmıştır. Bu çalışmanın temel amacı Türk kamu yönetimi düzleminde kamu yönetiminde denetim olgusunun yerini ve rolünü tespit edebilmek ve yaşanan değişimlerin kamu kesiminin iş performansı üzerine etkilerini ortaya çıkarabilmektir. Bu amaçtan yola çıkarak Kastamonu ilinde sürekli olarak denetim gören kamu idarelerinin çalışanlarının denetim algıları ile iş performansları arasındaki ilişki incelenmiştir. Bu çalışmanın teorik ve pratik olmak üzere iki yönü bulunmaktadır. Bilindiği üzere, salt kalitatif çalışmalar veya literatür taramasıyla yapılan çalışmalar önemli bilgiler vermekle birlikte, bu çalışmalarla tahminleme yapma, planlama yapma veya sayısal olarak sonuçları görme olanağı azdır. Dolayısıyla bu çalışmanın uygulama kısmında elde edilen bulgular araştırmacılara çeşitli açılardan katkılar sağlayabileceği gibi, kamu yönetiminde gerçekleşen dönüşüm sürecinden denetim mekanizmalarının ne kadar etkilendiği ve kamu denetiminde gelişen aktüel değişiklikler çerçevesinde denetimin etkinliği sorgulanacaktır. Nitekim bu durumun bilinmesinin de kamu yönetimi literatüründe somut katkılar sağlayacağı düşünülmektedir. v

Konuya ilişkin literatürde sözel tartışma boyutunda ve uygulamalı (ampirik) çalışmalara rastlanmıştır. Teorik kuramsal bağlamda yapılan çalışmaların ağırlıkta olduğu söylenebilir. Sözel tartışma boyutunda yapılan çalışmalar genellikle yeni kamu yönetimi anlayışı ve buna bağlı olarak yeni denetim mekanizmalarını açıklamaya, tanımlamaya yöneliktir. Türkçe literatür bu konuda oldukça zengindir ve bu konuya ilişkin çok sayıda çalışma barındırmaktadır. Yabancı literatürde her ülkenin kendi kamusal denetim aygıtları farklı olabileceğinden kamusal reformun uygulanabilirliği ve bürokrasinin değişime olan direncine yönelik kuramsal analizlere rastlanmıştır. Literatürde kabul görecek sayıda uygulamalı (ampirik) çalışmaya rastlanmıştır. Diğer yandan yapılan çalışmalarda genellikle “denetleyen” grubun algılarına yönelik anket çalışması uygulanmıştır. Çalışmamızın ortaya koyacağı denetlenen grubun algılarına yönelik bulgu, bilgi ve analizler kamu yönetimi literatürüne mühim bir katkı sunacaktır.