Türkiye'de Hristiyan kültür mirasının haritalandırılması

Abstract

Anadolu coğrafyası Hristiyanlık tarihinin erken dönemlerinden itibaren önemli bir merkez olmuştur. Hristiyanlık; Roma, Doğu Roma ve Osmanlı İmparatorlukları dönemlerinde Anadolu coğrafyasında gelişim göstermiştir. Bu sebeple Türkiye’nin inanç turizmi değerlerine bakıldığında Hristiyanlık dini önemli bir yer tutmaktadır. Konuyla ilgili literatür incelendiğinde Türkiye’de Hristiyanlık kültür mirasını kapsamlı bir şekilde ele alan çalışmaların az sayıda olduğu görülmüştür. Ancak yalnızca büyük yerleşim alanlarında değil, Anadolu’nun her tarafında Hristiyanlığa ait kültürel miras unsurlarını tespit etmek mümkündür. Bu kapsamda Türkiye’de Hristiyanlığın kültürel miras unsurlarının ortaya çıkarılması ve haritalandırılması amaçlanmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi tekniği kullanılmıştır. Resmi kaynaklar ve bilimsel yayınlar karşılaştırmalı şekilde taranarak her şehirde, ilçede, kırsal alanlarda ve yerleşim alanlarının dışında kalan yerlerde bulunan kilise, şapel ve manastırlar tespit edilmiş ve Türkiye Hristiyanlık Yapıları Tablosu oluşturulmuştur. Bu yapıların isimleri, konumları, mevcut kullanım durumu (kilise, cami, kültür merkezi vb.), koruma programlarına dahil olup olmadıkları tablo üzerinde gösterilmiştir. Bu veriler kullanılarak yoğunluk haritaları oluşturulmuştur. Sonuç olarak ülke genelinde 622 farklı konumda yapı ve yapı topluluğuna ulaşılmıştır. Bu veriler görselleştirilerek Türkiye Haritası ile birlikte 7 bölge için yoğunluk haritaları oluşturulmuştur. Faal olarak hizmet veren dini yapıların sayısı 200’e yakındır. Bunların 170’ten fazlası kilise olarak hizmet vermekte iken, geriye kalan yapılar patrikhane, manastır, ayazma ve şapeldir. Ülke genelindeki yapıların yaklaşık olarak %16’sı müze olarak kullanılmakta veya ören yerleri ve arkeolojik kazı alanları içerisinde yer almaktadır. Camiye dönüştürülen yapıların oranı yaklaşık %9’dur. Az sayıdaki yapının ise kültür merkezi, sanat galerisi, sahne, kitaplık veya kütüphane olarak kullanıldığı tespit edilmiştir. Bu yapıların sayısı toplamda 20’dir. 200’e yakın yapının terk edildiği, tahribata uğradığı veya harabe halinde bulunduğu tespit edilmiştir.