Kimlik sorunsalı bağlamında çağdaş sanatta ötekileştirme

Abstract

Kimlik, çok boyutlu ve karmaşık yapısıyla birçok disiplinin güncesinde irdelenen ontolojik bir kavramdır. Düşünce tarihi ile birlikte psikoloji, sosyoloji ve felsefe gibi alanların farklı perspektiflerinde incelenen bu kavramın tanımladığı, varlığın manasına erişme arzusu ise ‘benlik’ olgusunu ortaya koymuştur. Psikoloji, kimliği kişinin süreklilik arz eden ve tutarlı zihinsel bağlantılara sahip olması durumuyla açıklarken Sosyoloji, bireyi kendine özgü bir ‘kişi’ yapan; değerler, inançlar, düşünce ve deneyimlerinden oluşan bütünsel bir şemada ifade eder. Felsefe ise bu kendilik halini bilinç ile betimlemiştir. Dolayısıyla ‘kendilik bilinci’, özne olan ‘ben’in varlığını ‘öteki’ üzerinden tanıması ve anlamlandırmasıdır. Bu bağlamda ancak diyalektik yöntem üzerinden sağlıklı biçimde sürdürülen ben-öteki ilişkisi, monolog bir tutumda içkin yapısını kaybederek ‘ötekileştirmeye’ dönüşmektedir. Bu tez oluşturulurken elde edilen yazınsal ve görsel bulgular literatür tarama yöntemi ile erişilen kaynaklardan edinilmiştir. Psiko-sosyal ve sanat tarihsel zeminde kimlik sorunsalını araştırmak ve ötekinin felsefi uzantılarını saptamak bu çalışmanın amacıdır. Ayrıca kimlik, benlik ve öteki kavramlarının sanatçının duyusal algılayış biçimiyle sentezlenerek yeni bir form olan sanatsal ürünlere dönüştürme süreci incelenecektir. Öteki sorunsalı, yaşamı konu alan sanat tarihinin seyri boyunca aynı önemde incelenmiş olup her dönem için gündemde kalmaya devam edeceğinden konunun sanat bağlamında ele alınması ve ifadesi önem arz etmektedir.