Dünyada ve Türkiye’de kamu denetçiliği kurumunun etkinliği

Abstract

Kamu kurumlarının halkın memnuniyetini arttırması, onlara daha iyi bir hizmet sunması ve daha yaşanılır bir toplum oluşturmaya çalışması temel görevleri arasında yer almaktadır. Bu anlamda, kurumların mükemmel işlemesi çoğu zaman mümkün olmamaktadır. Bazı kurumlarda; haksızlık, eşitsizlik, ayrımcılık gibi istenmeyen davranışlar görülebilmektedir. Bundan ötürü, kamu kurumlarının denetlenmesi gerekli görülmüş ve çeşitli denetim metotları geliştirilmiştir. Bu denetim metotlarından birini de, ombudsman denetimi oluşturmaktadır. Ombudsman, kamu kurumları ile bireyler arasında hakem rolü oynamakta ve haksızlığa uğrayanların haklarını savunmaktadır. Ombudsmanın, evrensel bir tanımı bulunmamaktadır. Bu bağlamda, kişisel ve kurumsal özelliklerinden hareket edilerek birçok tanımı yapılmıştır. Kurum ilk olarak, 1809 yılında en geniş yetkilere sahip olan İskandinavya ülkelerinden İsveç’te ortaya çıkmıştır. Bu anlamda İsveç’i emsal alan her ülke, zamanla kurumu oluşturmaya başlamış ve farklı isimlerle adlandırmıştır. Nihayetinde, benzer bir kurum oluşturma fikri Türkiye’de de gündeme gelmiş, fakat 2000’li yıllardan itibaren kurumun kurulması yönünde yapılan birçok kanun çalışmaları hemen kabul edilmemiştir. Neticede, 12.09.2010 tarihinde gerçekleştirilen referandum sonucunda kurumun kurulması kabul edilmiştir. Ardından, 14.06.2012 tarihinde 6328 Sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu ile kurum kurulmuş ve 29.03.2013 tarihinden itibaren şikâyet başvurularını almaya başlayarak faaliyetlerine başlamıştır. Çalışmamız üç bölüm ve bir sonuçtan oluşmaktadır. Birinci bölümde, ombudsmanlığın kavramsal çerçevesi, işlevleri, özellikleri, görevleri anlatılmıştır. İkinci bölümde, dünya ülkelerinde uygulanan ombudsmanlık kurumunun atanma şekilleri, statüleri, görevleri, çalışma şekilleri ile birlikte ifade edilmiş ve sonunda ülkelerin karşılaştırma tablolarına yer verilmiştir. Üçüncü bölümde, Türkiye’deki Kamu Denetçiliği Kurumu’nun hazırlık aşaması, anayasal ve yasal çalışmaları ve nihayet kuruma seçilen Kamu Başdenetçisi ve Kamu Denetçileri’nin çalışma şekilleri anlatılmaya çalışılmıştır. Sonuç bölümünde ise, çalışmanın genel bir değerlendirilmesi yapılmış ve kurum için gerekli görülen çözüm önerileri mütevazı bir şekilde sunulmaya çalışılmıştır