Türk müziğinde çalgı yapım geleneğini yaşatan kültür temsilcileri (Kastamonu ili örneği)

Abstract

Müziğin önemli yapı taşlarından olan çalgı, Türk müziğinde ’de önemli bir önemli rol oynamaktadır. Bu çalışmada müziği oluşturan unsurlardan birisi olan çalgı yapımı hakkında bir araştırma yapılarak müziğin doğuşundan günümüze kadar olan süreçteki çalgı yapımın tarihi ve gelişim evresi incelenmektedir. Bu incelemeler yapılırken birçok başlık incelenmiş ve çalgı yapım ile ilgili olan başlıklar tezin kuramsal çerçevesine alınarak literatüre en iyi şekilde katkı sağlaması amaçlanmıştır. Çalgı yapım sanatının bir bilim dalı olduğu ve çalgı yapımın en ince detayına kadar inceleyen bu bilim dalı insanlık tarihinin başlangıcındaki haberleşme, eğlence vb. gibi etkinlikte ses çıkartmak amaçlı yapılan tüm aletlerden günümüz teknolojisinin gelişim göstermesiyle birlikte insan eli değmeden yapılan çalgıları anatomik, fiziksel ve akustik açısından incelenmesini sağlamıştır. Bu bilim dalının en büyük temsilcisi “Preatorius” olmuştur preatorius yazmış olduğu kitabının ikinci cildine vermiş olduğu “De Organographia” ismi ile çalgı bilimi olan Organoloji’nin isim babası olmuştur. Ülkemizde yapılan ilk organoloji çalışmaları 19.yy da derleme çalışmaları sırasında çalgılarında kaydedilmesi ile başlamıştır. O zamandan günümüze akademik çalışmalar ile organoloji çalışmaları sürmektedir. Ülkemizin neredeyse her ilinin müzik kültürü olsa da bu farklılıklar çalgılara da yansıyarak birçok bölgeye has çalgılar imal edilmekte ve çalınmaktadır. Bu araştırmada Kastamonu ilinde oluşan müzik kültürü ve bu müziklere eşlik eden enstrümanları araştırmanın yanında çalgı yapım ustaları da incelenmiştir. Bu incelemeler sonucun da Kastamonu yöresinde genellikle kıyı kesimlerinde gelenek olarak literatürde Klasik Kemençe olarak bilinen çalgının yöresel olarak Tırnak Kemane adını almış ve her türlü eğlencelerde Tırnak kemane olmazsa olmaz haline gelmiştir. Tırnak kemane eşliğinde yapılan müziğe geleneksel köçeklik geleneği eşlik ederek renkli bir kültür yaşanmaktadır. Kastamonulu Çalgı yapım ustalarının geneli Tırnak kemane çalgısı imal etmektedirler ve bunun yanında Bağlama çalgısının imalatı ile uğraşan ustalarda yoğun olarak görülmektedir. Genel olarak bakıldığında Kastamonu genelinde Halk müziği çalgılarının imalatı yoğun olarak görülmektedir. Halk müziği çalgılarının yanında Türk müziği ince sazlarının yapımı ile uğraşan ustalarda bulunmaktadır.