İZMİR’İN İŞGALİNDEN MUDANYA MÜTAREKESİ’NE KADAR BATI CEPHESİNDEKİ SİYASİ VE ASKERİ OLAYLAR

Abstract

Birinci Dünya Savaşı sonrasında, Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasıyla, Osmanlı Devleti’nin başta başkenti İstanbul olmak üzere uç bölgeleri işgal tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır. Paris Barış Konferansı’nda alınan kararla birlikte İzmir Yunanlılar tarafından fiili olarak işgal edilmiştir. Bu işgal yurtta büyük bir yankıya sebep olmuş ve geçici olacağı ifade edilen işgallerin kalıcı olduğu anlaşılmıştır. Çalışmanın amacı da İzmir’in işgal edilmesiyle birlikte başlayan milli uyanışın nasıl silahlı mücadeleye dönüşerek, siyasi ve askeri bir nitelik kazandığını anlatmaktır. İşgallerin yaygınlaşmasıyla birlikte yerel mukavemet girişimlerinin örgütlü bir niteliğe kavuşmasıyla Kuva–yı Milliye vücut bulmuştur. Kuva–yı Milliye terhis edilen askerlerden, gönüllülerden, eşkıya ve çetelerden oluşmuş milli mukavemet örgütüdür. Osmanlı Devleti ordusunun terhis edilmesiyle birlikte düzenli ordunun kurulmasına kadar geçen sürede işgallerin yavaşlamasını sağlamıştır. Çalışmanın kapsamı da bu doğrultuda belirlenmiştir. Yerel nitelikte olup düzenli işgal ordularına karşı mukavemet gösteren Kuva–yı Milliye, işgallerin artmasıyla birlikte özellikle Batı Anadolu bölgesinde yoğun faaliyet göstermiştir. Kuva–yı Milliye’nin hem ihtiyaçlarının karşılanması hem de stratejisinin belirlenmesi için Batı Anadolu’da kongreler toplanmıştır. Kongreler, Kuva–yı Milliye faaliyetlerinin düzenlenmesinde ve denetlenmesinde etkili olmuştur. Kuva–yı Milliye’nin işgallere karşı mukavemet göstermesinin yanında, işgalleri tam olarak durduramasa da düzenli ordu kurulana kadar zaman kazandırmıştır. Kuva–yı Milliye hareketinin yer yer amacında sapmış olması, mukavemetlerin en başından beri düzenli ordulara karşı gösteriliyor olması ve özellikle Batı Anadolu’da Yunan kuvvetlerinin ilerlemesi düzenli ordu ihtiyacını daha fazla açığa çıkartmıştır. Büyük Millet Meclisi’nin de açılmasıyla birlikte düzenli ordu girişimleri başlamış ve Kuva–yı Milliye dağıtılmıştır. Düzenli ordu, ilk başarısını İnönü Savaşlarıyla Batı Anadolu’da kazanmıştır. Büyük Taarruz’da elde edilen zaferle işgallere son vermiş, İtilaf Devletleri’nin Mudanya Mütarekesi’ni imzalanması mecbur bırakmıştır. Batı Anadolu’da elde edilen zaferler, kurtuluşun gerçekleşmesinde, işgallerin son bulmasında, düzenli ordu ve Türkiye Cumhuriyeti’nin yurtta ve dünyada kabul görmesinde etkili olmuştur.