Sosyal bilgiler ders kitaplarının, harita okuma becerisi açısından analizi

Abstract

Bu araştırma, sosyal bilgiler ders kitaplarının, harita okuma becerisinin gelişimine olan yeterlilik düzeyinin ortaya konulmasını amaçlamaktadır. Belirlenen amaç doğrultusunda nitel araştırma yöntemlerine uygun olarak desenlenen bu çalışmada, doküman analizi tekniğinden yararlanılmıştır. Çalışmada nitel araştırma yönteminden yararlanılmasının nedeni; ders kitaplarında kullanılan haritalarda, harita okuma becerisinin gelişmesini engelleyici sorunların ayrıntılı bir şekilde ortaya konulmak istenmesidir. Araştırmanın çalışma grubunu, Milli Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisinde kabul edilen ve 2014-2015, 2015-2016 eğitim-öğretim yıllarında okullarda kullanılan sosyal bilgiler ders kitapları oluşturmaktadır. İncelenen ders kitaplarının seçiminde, 5 yıllık kullanım süresinin dolmamış olmasına ve harita çeşitliliğinin bulunmasına dikkat edilmiştir Seçilen çalışma grubundaki ders kitaplarının analizinin yapılabilmesi için veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından geliştirilen “Harita Değerlendirme Formu” kullanılmıştır. Form kriterlerinin oluşturulmasında alanında uzmanlaşmış 5 öğretim elemanının görüşüne başvurulmuştur. Çalışmada 4, 5, 6 ve 7. sınıf seviyelerinde kullanılan 8 sosyal bilgiler ders kitabındaki toplam 128 haritanın ayrıntılı analizi yapılmıştır. Ders kitaplarının harita değerlendirme formu kriterlerine göre değerlendirildiği bu araştırma sonucunda haritaların, hem kullanılabilirlik hem de içerik açısından

öğrencilerin harita okuma becerisini geliştirmeye pek katkısının olmadığı, hazırlanışlarında bilimsel ilkelere göre hareket edilmediği ve öğrencilerin bazı haritalardan faydalanmalarının oldukça güç olduğu görülmüştür. Ayrıca incelenen haritalarda özellikle yazı niteliğine, renk ve baskı kalitesine, kaynak belirtilmesine, temel harita elemanlarının bulunmasına, öğrenci-harita etkileşimine ve harita-kitap uyumuna dikkat edilmediği sonuçlarına ulaşılmıştır. Çalışmada son olarak ulaşılan sonuçlara uygun çözüm önerileri getirilmiştir.