Sosyal bilgiler öğretmenlerinin covid-19 pandemisi sürecinde derse karşı olan motivasyonuna yönelik bir çalışma: kastamonu örneği

Abstract

Dünyada yaşanan COVID-19 pandemisi sürecine bağlı olarak ülkemiz okullarında yüz yüze işlenen dersler mecburen uzaktan eğitim yoluyla telafi edilmeye çalışılmıştır. Ortaokullarda bu şekilde işlenen derslerden birisi de Sosyal bilgiler dersidir. Bu çalışmada uzaktan eğitim yoluyla işlenen Sosyal bilgiler dersine yönelik olarak dersi veren Sosyal bilgiler branş öğretmenlerinin ders karşı olan motivasyonlarının nasıl olduğu incelenmiştir. Bu amaç için Kastamonu il merkezinde 2021-2022 eğitim öğretim yılında tüm okullarda görev yapan okul zümre başkanı olan 26 Sosyal bilgiler öğretmeninin görüşlerine başvurulmuştur. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması desenine dayalıdır. Araştırma, durum çalışması tekniklerinden biri olan iç içe tek durum desenine göre gerçekleştirilmiştir. Sosyal bilgiler öğretmenlerine uzaktan eğitim sürecinde motivasyonunu etkileyen unsurlarla ilgili araştırmacı tarafından hazırlanan 13 soru sorulmuştur. Çalışmada elde edilen veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir. Çalışmadan çıkan genel sonuca göre, Sosyal bilgiler öğretmenlerinin COVID-19 pandemisi sürecinde uzaktan eğitim yoluyla verildikleri derslerde motivasyonları yüz yüze yapılan eğitime oranla düşmüştür. Sosyal bilgiler öğretmenleri motivasyonlarını düşüren temel etmenlerin öğrenci isteksizliği, veli ilgisizliği, teknolojik altyapı eksikliği ve uzaktan eğitimi sağlayacak teknolojik araç gereçlerin eksikliği olduğunu belirtilmiştir. Sosyal bilgiler dersinin uzaktan eğitim yoluyla verilmesinin getirdiği olumsuz durumlara karşılık olarak olumlu yönlerinin olduğu da anlaşılmıştır. Nitekim, öğretmenler yüz yüze eğitimde aktif olarak derslere katılmayan bazı öğrencilerin uzaktan eğitim sürecinde kendilerini daha iyi ifade ettikleri ve böylece uzaktan eğitimde derse katılımlarının yüz yüze eğitime göre arttığı belirtilmiştir. Bu araştırma ile ortaya konulan sonuçlardan biriside, uzaktan eğitim yoluyla işlenen derslerde Sosyal bilgiler Dersi Öğretim Programı’na göre verilmesi gereken kazanımların gerçekleştirmesinde etkili olamadığıdır. Ancak, öğretmenler uzaktan eğitimin, yüz yüze eğitimin yapılamadığı zamanlarda programdan geri kalmamak için alternatif bir ders işleniş şekli olarak uygulanabileceğini belirtmektedir. Sosyal bilgiler dersinin çok farklı disiplinlerin bütünleştiği bir ders olması sebebiyle kapsamı oldukça geniştir. Bu nedenle öğrencilerin birçoğu kendi ilgi ve istidatlarına uygun olarak Sosyal bilgiler dersinde kendilerini daha iyi ifade edebilmekte ve ders aktif katılım sağlamaktadır. Ancak, uzaktan eğitim yoluyla işlenen derslerde öğretmen öğrenci ilişkisini tamamlayan beden dili içerisindeki göz teması, jest ve mimikler ile ders içindeki bazı yöntem ve tekniklerin uygulanması mümkün olmadığından derse yönelik olarak öğrencilerin ilgisi azalmaktadır. Bu durum Sosyal bilgiler öğretmenlerinin motivasyonlarının düşmesindeki en önemli sebeplerden birisi olarak ifade edilmiştir.