Farklı dozlarda kitozan uygulamalarının taşköprü sarımsağında bitki gelişimi, verim ve depolama süresi üzerine etkilerinin belirlenmesi

Abstract

Sarımsak (Allium sativum L.), kendine has lezzeti ile mutfakların vazgeçilmez gıdası olmakla birlikte, eski çağlardan beri Türk halk hekimliğinde birçok hastalığın tedavisinde kullanılmıştır. Çalışmanın amacı; kitozan (1000; 1500 ve 2000 ppm) uygulamalarının Taşköprü sarımsağında büyüme parametreleri, baş verimi ve depolama süresi üzerindeki etkilerini ortaya koymaktır. Bu amaçla 8 Mart 2021 tarihinde Kastamonu ili Taşköprü ilçesi Uzunkavak köyünde bir tarım arazisinde sarımsaklar ekilmiştir. Sarımsaklar 4-5 yapraklı safhaya geldiğinde yapraktan kitozan (1000; 1500 ve 2000 ppm) uygulaması yapılmıştır. Uygulamalar haftada bir kere olmak üzere dört hafta süresince yapılmıştır. Uygulama sonrası sarımsak fidelerinde boy, çap ve ağırlık; yaprak boyu, çapı, ağırlığı ve bitki başına yaprak sayısı ölçülmüştür. Temmuz ayında hasat edilen sarımsak başlarında ise ağırlık, çap, boy, diş sayısı; dişlerde boy, çap ve kabuk ağırlıkları ölçülmüştür. Ayrıca sarımsak başlarında ağırlık değişimleri üç aylık periyotlarda alınmıştır. Gövde boyu, K1 ve K2 uygulamasında kontrole göre artış gösterirken, yaprak boyu K1 uygulamasında yüksek bulunmuştur. Gövde çapı, yaprak çapı, bitki başına yaprak sayısı, gövde taze ağırlığı, yaprak ağırlığı, bitki taze ağırlığı ise kontrol gruba göre düşüktür. Sarımsak örneklerinde verimi kapsamında baş ağırlığı, çap ve uzunluğu kitozan uygulamalarından olumsuz etkilenmiştir. En düşük baş ağırlığı K2, en düşük çap K3 ve en düşük boy ise K1 uygulamasında saptanmıştır. Baş başına toplam diş sayısı K2 ve K3’te kontrole göre yüksek, K1’de ise düşüktür. Diş ağırlığı büyük dişlerde kontrole göre düşük ancak küçük dişlerde uygulamalı gruplarda yüksektir. Dişlerde boy uzunluğu K1 ve K2 grubunda yüksek kontrol grubunda düşüktür. Diş çapı büyük dişlerde K2’de kontrole göre yüksek, küçük dişlerde ise K2 grubunda kontrole göre düşüktür. Kabuk ağırlığı büyük dişlerde her üç uygulama grubunda düşük, küçük dişlerde ise sadece K2 grubunda yüksektir. Örneklerde % kül miktarı her üç uygulamada kontrole göre yüksektir. Depolama sürecinde ağırlık değişimleri I ve II dönemde kontrole göre düşük ve III dönemde ise yüksek bulunmuştur. Sonuçta kitozan uygulamaları yeşil aksamda büyüme parametreleri, baş verimi ve kabuk ağırlığında azalmaya neden olmuştur ancak küçük dişlerde verim, kuru madde, % kül miktarı ve uzun süreli depolama koşullarında olumlu etki yapmıştır.