Hacı Hulûsî Baba dîvânı

Abstract

16. yüzyıl dîvân Ģairi olan Bâkî bir Ģiirinde Ģöyle demektedir: “Âvâzeyi bu „âleme Dâvûd gibi sal /Bâkî kalan bu kubbede bir hoĢ sadâ imiĢ”. Fânî olan bu âlemde bâkî kalabilmek zor görünse de yazar ve Ģairler eserleriyle bekâ sorununu ortadan kaldırırlar. Hele ki Hacı Hulûsî Baba gibi Ordu‟nun Fatsa ilçesinde bugün adına bir cami bulunan bir kiĢinin adı, ölümlü dünyada bâkî kalacaktır. Ayrıca bir Ģair olması onu bu gök kubbede bir hoĢ sadâ yapmaktadır. Hacı Mehmet Hulûsî ERER, Fatsa‟da bilinen adıyla Hacı Hulûsî Baba, XIX. yüzyılın sonunda -1871‟de- Osmanlı Devleti‟nin bir vatandaĢı olarak Rize‟nin ÇamlıhemĢin ilçesinde dünyaya gelmiĢ, XX. yüzyılda -1936‟da- Osmanlı Devleti‟nin varisi Türkiye Cumhuriyeti‟nin bir vatandaĢı olarak Ordu‟nun Fatsa ilçesinde vefat etmiĢtir. Ömrünün 33 yıllık bölümünü akait, usûl, tefsir, hadis, fıkıh, siyer, ahlâk ilmi ve dahası tasavvufu öğrenmek için Arabistan, Türkistan, Afganistan, Buhara, Belh, Tataristan, Nogayistan ve Merginan‟da geçirmiĢtir. Buralarda Arapça, Farsça ve Rusça öğrenmiĢ, ardından Fatsa‟ya gelmiĢ, burada tekke yaptırmıĢ, bu tekkede Kadirî tarikatının öğretisini yaymaya çalıĢmıĢtır. Tekke ve zaviyeler 1925‟te bir kanunla kapatıldığında bu tekke camiye dönüĢtürülmüĢ ve Hacı Hulûsî Baba bu camiye imam olmuĢtur. Fatsa‟da müderrislik, imamlık, sorgu hâkimliği ve müftülük yapmıĢtır. Hacı Hulûsî Baba‟nın “Ġslâm Manzûmesi” adlı mesnevi nazım Ģekliyle yazdığı bir ilmihâli, “Kitâb-ı Bürhân-ı Etkıyâ Ehâdis-i Sultân-ı Enbiyâ” adlı Arapça olarak yazdığı bir nesir kitabı ve çalıĢmamıza konu olan “Dîvân-ı Hulûsî” adında bir divanı vardır. Genel itibariyle dinî-tasavvufî Ģiirlerin yer aldığı bu divanda 335 adet Ģiir bulunmaktadır. ġiirlerin tamamı Osmanlı Türkçesiyle yazılmıĢ olup 297 gazel, 7 müstezad, 4 kıta, 21 murabba, 1 muhammes ve 5 müseddes nazım Ģekliyle yazılmıĢtır. ġiirlerin çoğunluğunda aruz olmakla beraber hece ölçüsünü de kullanmıĢtır. Hacı Hulûsî Baba Dîvânı‟nda yer alan bazı söyleyiĢlerin transkripti yapılırken 19. yüzyılın sonu 20. yüzyılın baĢındaki söyleyiĢ tarzına uygun olarak yapılmıĢtır.