TÜRK RUS İKTİSADİ İLİŞKİLERİNDE MÜTEAHHİTLİK HİZMETLERİ (1991-2001)

Abstract

Soğuk savaş sonrasında Türk-Rus ilişkilerini, daha önceki dönemden ayıran en önemli etken, iki ülke halkları arasında giderek artan doğrudan temaslar olarak görülebilir. Bu süreçte Türkiye ve Rusya etkin şekilde ekonomik ve siyasal dönüşümden geçmektedir. İki ülke arasındaki ilişkilerin gelişmesinde hem ekonomik ilişkilerin hem de iki ülkenin dış politikaları nedeniyle artan politik diyaloglar etkili olmuştur. Türk istihdam verilerine bakıldığı zaman sektörün toplam istihdam içindeki payı % 6 civarında seyretmekle birlikte bunun bağlantılı diğer sektörlerle birlikte değerlendirilmesi, istihdama gerçek katkısını ortaya koyar. Ancak sektörün istihdam yapısının genellikle eğitim seviyesi düşük, mevsimlik işçilerden oluşan yapısı, özellikle kırsal kesimden büyük göç dalgalarının yarattığı işsizlik sorunlara maruz kalan Türk ekonomisi için diğer sektörlerle karşılaştırıldığında kısa vadede etkin imkânlar sunduğu görülmektedir.

SSCB ile Türkiye arasında 1984 yılında imzalanmış olan ve 1987 yılında yürürlüğe girmiş olan doğalgaz anlaşması Rusya’da Türk müteahhitlik sektörünün önünü açmıştır. 1989 yılından itibaren başta Moskova olmak üzere Minsk, Borisov ve Kiev gibi şehirlerdeki taahhüt işlerini almaya başlayan Türk müteahhitlik firmaları ciddi zorluklar yaşayarak bu bölgede istihdam olanağı sağlamıştır. 1990 da Sovyetleri Birliği’nin yıkılmasıyla birlikte 1990 lı yıllarda Rusya Almanya’dan sonra Türkiye’nin önemli bir ticari partneri olarak önemini korumuştur. Kuveyt krizi ve Körfez savaşının olduğu 1990-1991 döneminden sonra kapanan Orta Doğu pazarının ardından Rusya Federasyonu Türk müteahhitlik alanının en büyük pazarı durumuna gelmiştir. 1990 yılından itibaren 133 Türk müteahhitlik firması 733 proje üstlenmiş ve toplamda 12,8 milyar dolarlık taahhüt işi almıştır. Türk-Rus ilişkileri henüz stratejik ortaklık düzeyinde olmasa da ticaret, enerji gibi sektörlerde bu seviye yakalanmıştır. Buradan Türk-Rus ilişkilerinde işbirliği ve rekabetin uzun yıllar devam edeceğine dair işaretler çıkarılabilir. İki ülke yüzlerce yıl devam eden jeopolitik mücadeleyi bir anlamda ekonomik işbirliğine çevirmek için çaba sarf etmektedir.

Bu kapsamda iki ülke ticari ilişkilerinin devamlılık göstermesi, ticari ilişkilerinin durumu, Rusya’da uzun yıllardır faaliyetine devam eden müteahhitlik firmalarının değişen siyasal ve ekonomik koşullara rağmen önemli projelere imza atması, bunların iki ülke ekonomik ilişkilerine etkisi ele alınacaktır.