ATMOSFERDEKi AĞIR METAL BiRiKiMiNiN YILLIK HALKALAR YARDIMI iLE BELiRLENMESi

Abstract

Son zamanlarda gelişmekte olan ülkelerde hızlı kentleşmeye bağlı olarak artan sanayi faaliyetleri ve enerji tüketimleri insan sağlığını tehdit edecek boyutlardaki kirliklere neden olmaktadır. Hava kirliliğine bağlı sebeplerden dolayı dünya genelinde her yıl milyonlarca insan hayatını kaybetmektedir. Hava kirliliği etmenleri arasındaki ağır metaller doğanın temel bileşenin de doğal olarak bulunurlar ve biyobozunur elementler değillerdir. Bu yüzden doğada uzun süre kalabilmekte ve canlı bünyesinde birikme eğilimi göstermektedirler. Bazı ağır metallerin düĢük konsantrasyonları bile toksik etki oluşturması veya kanserojen olmaları nedeniyle özellikle insan sağlığı açısından tehlike oluşturan kirleticiler içerisinde ayrı bir öneme sahiptir. Bundan dolayı ağır metal kirliliğinin izlenmesi, riskli bölgelerin belirlenmesi ve atmosferdeki konsantrasyonunun süreç içerisindeki değişiminin belirlenmesi son derece önemlidir. Bunun için uzun yıllar boyunca ölçümler yapılmalıdır ancak bu çok mümkün olmamaktadır. Özellikle geçmiĢten günümüze atmosferdeki ağır metal konsantrasyonlarının değiĢiminin belirlenmesinde en etkili yöntemlerden birisi ağaçların yıllık halkalarını biyomonitor olarak kullanmaktır. Ülkemizde yetiĢen çok yıllık bitkiler yıllık halka oluşturmaktadır ve bu halkalardaki ağır metal konsantrasyonlarının tespit edilmesi ile o bölgedeki ağır metal konsantrasyonunun süreç içerisinde değiĢimi konusunda bilgi edinilebilir. Bu çalışmada da Kastamonu ilinin Kışla parkı mevkiinden 2016 yılı sonunda kesilen Sedir (Cedrus arizonica) ağacından 2016 yılı aralık ayı içerisinde ana gövdeden alınan kütük üzerinde yıllık halkalar belirlenerek bu seksiyonlarda Al, B, Ba, Ca, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, K, Li, Mg, Mn, Ni, Pb ve Zn elementlerinin konsantrasyonlarının yıl bazında değişimi belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışma kapsamında ayrıca iç ve dış kabuktaki element konsantrasyonları da belirlenmiştir. Çalışma sonucunda genel olarak yola dönük kısımdan alınan organellerdeki ağır metal değerlerinin özellikle dış kabuktaki metal konsantrasyonlarının içe dönük kısımdaki metal konsantrasyonlarından daha yüksek olduğu belirlenmiştir.