MANZUM HZ. ALİ CENKLERİNDEN YEMÂME CENGİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Abstract

Hz. Ali Cenkleri 13.-14. yüzyıldan itibaren tercüme veya telif yoluyla Türk edebiyatına kazandırılmış ve Türk milleti tarafından sevilip kabul görmüş önemli eserlerdir. Türk Edebiyatı bünyesinde destansı niteliği daha ağır basan bu cenknâmeler, İslam dünyasında örnek şahsiyet olarak bilinen Hz. Ali'nin çevresinde gelişen olayları konu almıştır. Bu cenknâmelerde Hz. Ali'nin her davranışı topluma örnek kişi olarak sunulmuştur.

Tez çalışmamızda iki nüshadan faydalanılmıştır. Ana metnimizi Kastamonu nüshası Yemâme Cengi, karşılaştırdığımız nüsha İstanbul nüshası oluşturmuştur. Yapmış olduğumuz bu çalışmamızla, Osmanlı Türkçesi ile yazılmış olan Yemâme Cengi'nin iki ayrı nüshası günümüz Türkçesine aktarılmış ve Kastamonu - İstanbul nüshaları arasında edisyon kritik yapılarak iki nüsha arasındaki farklılıklar dipnotlarla verilmiştir. Latin alfabesine aktarılmış olan bu nüshaların Türk edebiyatı sahasında ve halk bilimi dalında; bu konuyla ilgili araştırma yapan ve yapacak olanlara yardımcı olacağına inanıyoruz. Yemâme Cengi içinde geçen belli başlı motifleri ''Stith THOMPSON''ın Motif Index of Folk Literature'' isimli eserindeki karşılıkları tespit edilmiş ve Yemâme Cenknâmesiʼnde geçen zaman, mekan ve şahsiyet unsurları da ele alınmıştır.

Hz. Ali'nin ''Yemâme Cengi'' nüshalarında dil, genel olarak her tabakadan insanın kolaylıkla anlayabileceği bir sadeliğe sahiptir. Metinler Eski Anadolu Türkçesi ile yazılmıştır. Yazıldığı dönemin günlük konuşma dili ile kaleme alınan bu cenknâmede ara ara Arapça ve Farsça tamlama ve kelimelere de yer verilmiştir.