Sosyal bilgiler öğretiminde menkıbe kullanımının öğrencilerin akademik başarılarına ve derse karşı tutumlarına etkisi

Abstract

Edebiyat, tarih boyunca insanların birbirleriyle iletişim kurarken yararlandığı sanatsal ürünler arasında gösterilmektedir. Bilindiği gibi edebiyat insanların duygu, düşünce ve hayallerini dil aracılığıyla sözlü ve yazılı olarak ifade ettikleri sanat olarak tanımlanmaktadır. Edebiyatın önemli amaçlarından birinin insanları eğiterek onlara bilgi, beceri, değer ve tutum kazandırmak olduğu belirtilmektedir. Hiç kuşkusuz edebiyat bu amacı gerçekleştirmek için çeşitli edebi ürünleri işe koşmaktadır ki menkıbeler de bunlardan biridir. En genel anlamıyla menkıbeler din büyüklerinin veya tarihe mâl olmuş ünlü kimselerin yaşamlarını ve davranışlarını anlatan olağanüstü hikayelerdir. Eğitim-öğretimde menkıbe kullanımının öğrencilerin önemli din ve devlet büyüklerinin yaşamlarına, duygu ve düşüncelerine ilişkin fikirler edinmelerine ve onları örnek alarak milli ve manevi değerlerinin gelişmesine katkı sağladığı söylenebilir. Sosyal bilgiler derslerinde kolaylıkla kullanılabilecek bir edebi ürün olmasına rağmen ilgili literatür tarandığında sosyal bilgiler öğretiminde menkıbelerin kullanımına ilişkin yapılan araştırmalarda nitelik ve nicelik açısından birtakım sınırlılıklar olduğu dikkati çekmektedir. Bu araştırmanın amacı sosyal bilgiler öğretiminde menkıbe kullanımının öğrencilerin akademik başarılarına ve derse karşı tutumlarına etkisini incelemektir. Karma yöntemin işe koşulduğu araştırmanın nicel kısmında yarı deneysel desen kullanılırken, nitel kısmında ise olgubilimden yararlanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2022-2023 eğitim-öğretim yılında, Kocaeli il merkezindeki bir devlet ortaokulunda öğrenim gören toplam 28 öğrenci oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak “Akademik Başarı Testi”, “Sosyal Bilgiler Dersine Yönelik Tutum Ölçeği”, “Yapılandırılmış Görüşme Formu” ve “Öğrenci Günlükleri” kullanılmıştır. Araştırmanın nicel kısmına ait verilerin analizinde çift yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılırken, nitel kısmına ilişkin veriler ise betimsel ve içerik analizi aracılığıyla çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda sosyal bilgiler öğretiminde menkıbe kullanımının öğrencilerin akademik başarılarını arttırdığı ve derse karşı olumlu tutum geliştirmelerini sağladığı ortaya çıkmıştır. Bu doğrultuda araştırma sonuçlarına dayalı olarak sosyal bilgiler öğretmeni yetiştiren kurumlara, öğretmenlere ve sosyal bilgiler eğitimi araştırmacılarına yönelik birtakım önerilerde bulunulmuştur.