Asbestin iş sağlığı ve güvenliği açısından değerlendirilmesi

Abstract

Günümüzde insan sağlığı açısından zararları tartışılmaz hale gelen, tüm mesleki maruziyetler içinde ölüm babası olarak adlandırılan asbest Türkiye’de 2010 yılında yasaklanmış olsa da etkisini on yıllar boyunca daha göreceğimiz birçok yapı içerisinde mevcudiyetini korumaktadır. Asbest maruziyeti çevresindeki bütün insanları etkilediği gibi, muhtemelen bu durumdan en çok payını alan kesim inşaat çalışanlarıdır. Bunun nedeni asbestin uzun yıllar boyunca yapı malzemelerinde yaygın olarak kullanılmasından ve herhangi bir yıkım, onarım, bakım işlerinde asbest liflerinin soluduğumuz havaya karışmasından ileri gelmektedir. Kastamonu Bozkurt ilçesinde 2021 yılı Ağustos ayında 3 gün boyunca süregelen yağış sonrası Bozkurt ilçesinde daha önce görülmemiş bir sel afeti yaşandı. Bu sel sonrası ilçede ikamet eden 71 yurttaş hayatını kaybetti, 9 kişiden hala haber alınamıyor. İki yapı sel sırasında tamamen yıkılırken sel sonrası birçok yapıya ağır hasarlı raporu verildi. İlçede yollardaki asfaltlardan köprülere kadar sel felaketinin yıkıcı etkileri gözlemlendi. Bu durumların yaşandığı Bozkurt ilçesi hükümet tarafından ulusal afet bölgesi ilan edilirken birçok yapının yıkım kararı alındı. Bozkurt ilçesinde 2010 yılı öncesi yapıların varlığı ve yer altı su tesisatında asbestli boruların olduğu (aktif ve pasif olarak) bilinmekte iken afet sonrası yapı işlerinde çalışan 102 çalışana ‘Yapı İşlerinde Çalışanların İş Kazaları, Meslek Hastalıkları ve Asbest İle İlgili Bilgi ve Farkındalıklarının Değerlendirmesi’ adlı anket uygulanmıştır. Anket sonucuna göre asbest hakkında çoğu çalışanın bir fikrinin olmadığı, buna bağlı hiçbir kişisel koruyucu donanım (KKD) kullanmadığı, asbest eğitimi verilmediği, çoğunun uzun yıllar boyunca sigara kullandığı, mesleki yeterlilik belgesine sahip olmadığı, düzenli sağlık kontrolü yapılsa bile akciğer röntgeni çekilmediği tespit edilmiştir. Bölgede asbest tehlikesi olan yerlerin belirlenmesi, gerekli İSG ve asbest konularında çalışanlara eğitim verilmesi, çalışmanın risk değerlendirme yöntemine uygun bir biçimde yönetilmesi, gereken KKD’ın teminin sağlanması, KKD kullanımın önemini içeren eğitimin verilmesi ve denetime tabii olması gerektiği, çalışanlara gerekli mesleki eğitimin verilmesi gerektiği, çalışanların herhangi bir tehlikeli madde maruziyetine neden olmayacak yerde yeme, içme ve dinlenme yeri tesis edilmesi gerektiği gibi konularda önlemler alınmasının riskleri minimize edebileceği kararına varılmıştır. Bu çalışmanın afet sonrası bölgelerde asbest tehlikesinin farkındalığı ve gerekli önlemler konusunda bilinçlendirme açısından fayda sağlayacağı düşünülmektedir.