TE'VİLATU EHLİ'S-SÜNNE TEFSİRİNDE DİL MESELELERİ

Abstract

İmamı maturidi önemli kelam âlimlerinden, kelam ilmi ise İslam âleminde önemli ilimlerden sayılmaktadır. Onun on ciltten oluşan tevilatu ehli sünne adlı tefsiride önemli kitaplarından sayılmaktadır. Bunun sebebi ise içerdiği kelami, fıkhi ve siyasi mevzulardır. Dolayısıyla böyle bir âlimin eserlerinden biriyle ilgili luğavi bir çalışma yapmak elzemdi. Bu hususta onun tefsirinde işaret ettiği lügavi meselelerden oluşan konuları çıkarmak için tefsirini ele alarak incelemek üzere onu okudum. Böylelikle görüşlerinde ona yardımcı olmak ve kendisine muhalefet edenlere karşı başarısını ispatlama imkânı oluşmuştur. Bu çalışma bize imamı maturidinin sarf, nahiv delalet gibi lügat kurallarına ne kadar muttali olduğunu da göstermektedir. Yine imamı maturidinin görüşlerinin ferra, ibni faris sibeveyh gibi lügat âlimlerinin ebu hayyan, imam Fahreddin Razi ibni atiyye ve başka müfessir âlimlerinin de görüşlerine ne kadar yakın olduğunu ortaya koymaktadır. Bu çalışmanın üç bölümden oluşması gerekiyordu. Birinci bölümü sarf ve önemine ayırdım. İkinci bölümü imamı maturidinin tefsirinde değindiği nahiv kuramlarına ayırdım. Üçüncü bölümü teradüf, iştirak, tezat ve muarrab gibi delalet kuramlarına ayırdım. Bu çalışmayı bir takım sonuçlarla özetledim: - İmamı maturidinin birçok yerde tefsirinde dil kuramlarına itimat etmesi - Kelami görüşlerini ispat etmede dil kuramlarının etkisi vardır. - İmamı maturidinin tefsirinde savunduğu dil kuramları ile dil bilimcilerin görüşleri uyuşmaktadır.