TUZ VE KURAKLIK STRESİNİN DOMATES GELİŞİMİ ÜZERİNE ETKİLERİ

Abstract

Domates, beslenmede önemli yer tutan ve ekonomik değeri yüksek bitkilerden biridir. Ancak abiyotik ve biyotik stres faktörleri domates gelişimini olumsuz etkileyerek verim kayıplarına neden olmaktadır. Bu çalışma ile Ege Tarımsal Araştırma Merkezinde geliştirilmiş MSC50 ve SC2121 domates çeşitlerinin farklı tuz (50 mM, 100 mM ve 150 mM NaCl) ve kuraklık (% 25,% 50,% 75) uygulamalarına tolerans mekanizması araştırılmıştır. Bu amaçla stres uygulanmış fidelerden toplanan yaprak örneklerinde Fotosentetik pigmentler, prolin, toplam çözünür protein, malondialdehit (MDA), hidrojen peroksit (H2O2), glikoz, fruktoz, sukroz ve toplam çözünür karbohidrat miktarı ile askorbat peroksidaz (APX), katalaz (CAT), guaiakol peroksidaz (GuPX) ve süperoksit dismutaz (SOD) aktiviteleri ölçülmüştür. Bulgulara göre MSC50 domates çeşidinde her iki stres uygulaması klororfi a, klorofil b, toplam klorofil ve karotenoit içeriği kontrole göre yüksek bulunmuştur. Pigment değereleri SC2121 domates çeşidinde tuz uygulamalarında azalma gösterirken kuraklık uygulamarında ise artmıştır. MDA miktarı MC50’de kuraklık uygulamalarında yükselirken tuz uygulamarında düşük, H2O2 içeriği ise 100 mM tuz ve % 75 kuraklık uygulamalarında yüksektir. MDA, SC2121’de 100 Mm tuz ve % 25 kuraklıkta en düşük, H2O2 ise hem tuz hem de kuraklık uygulamalarında yüksektir. Prolin miktarı, MC50 çeşidinde 150 ve 50 mM NaCl uygulamasında yüksek iken, toplam çözünür protein 50 mM tuz ve % 50 kuraklıkta artmıştır. Prolin içeriği SC2121 domates çeşidinde her iki stres uygulamalarında artış gösterirken protein miktarı tuz uygulamalarında yükselmiştir. Domates çeşitlerinde glikoz miktarı MC502’de tüm uygulamalarda yüksek, SC2121’de ise 150 mM tuz ve % 50 kuraklıkta düşüktür. Tuz uygulamaları ve % 75 kuraklık uygulaması MC50’ de fruktoz içeriğinde artışa neden olurken, SC2121’de 50 mM ve 150 mM NaCl’de azalmaya neden olmuştur. Sukroz içeriği her iki çeşitte genel olarak yüksek, toplam çözünür karbohidrat miktarı ise MC50’de genel olarak yüksek SC2121’de ise düşüktür. MC50 çeşidinde CAT aktivitesi tuz uygulamalarında, GuPX sadece % 50 kuraklık ve SOD ise 50 ve 150 mM tuz uygulamalarında yüksektir. SC2121’de CAT aktivitesi % 25 kuraklık, GuPX aktivitesi 50 mM tuz ve % 25 kuraklık uygulamalarında yüksek, SOD aktivitesi ise 50 mM tuz uygulamasında düşüktür. Sonuç olarak MSC50’ın % 50 kuraklığa yüksek toleranslı, SC2121’ın ise tüm kuraklık uygulamalarına orta derecede toleranslı olduğu sonucuna varılmıştır. Ayrıca MC50, 50 ve 150 mM NaCl’e, SC2121 ise 150 mM NaCl’e duyarlı olduğu anlaşılmıştır. Tüm sonuçlar değerlendirildiğinde ise MSC50 çeşidi, SC2121’e göre daha tolerant bulunmuştur.