Timurlu devletinde hanedan üyelerinin katli

Abstract

Timurlu Devleti, Emir Timur zamanında hızla topraklarını genişleterek imparatorluk haline gelmiştir. Emir Timur’un kurmuş olduğu bu imparatorluk onun ölümünden sonra ihtişamını yitirmeye başlamıştır. Emir Timur’dan sonraki dönemde belirli bir veraset sisteminin olmamasından dolayı yaşanan hükümdarlık mücadeleleri devletin zayıflamasına neden olmuştur. Devletin içindeki karmaşık durum ve mirzalar arasında yaşanan mücadeleler neticesinde öldürülen mirzalar olmuştur. Emir Timur sağlığında kendisine Cihangir’in oğlu Pir Muhammed’i veliaht olarak seçmiştir. Ancak Emir Timur’un vefatından sonra hiç kimse Pir Muhammed’in hükümdarlığını tanımamıştır. Halil Sultan b. Miranşah ile veliaht Pir Muhammed arasında yaşanan hükümdarlık mücadelesi Pir Muhammed’in öldürülmesi ile sonuçlanmıştır. Şahruh’un Herat’a girip hükümdarlığını ilan etmesine kadar arada yaşanan mücadeleler neticesinde Aka Biki’nin oğlu Sultan Hüseyin, Miranşah b. Timur, Ebubekr b. Miranşah b. Timur öldürülmüştür. Şahruh’un hâkimiyeti ele geçirmesinden sonra ülkede kısmen asayiş sağlanmış olsa da Şahruh’un vefatından sonra yaşanan hükümdarlık mücadeleleri daha kanlı olmuştur. Uluğ Bey b. Şahruh b. Timur, Abdullah b. İbrahim b. Şahruh, Abdülaziz b. Uluğ Bey, Abdüllatif b. Uluğ Bey, Ebubekr b. Muhammed Cuki b. Şahruh gibi mirzalar öldürülmüşlerdir. 1451 yılında Ebu Said’in hâkimiyeti ele geçirmesinden sonra isyan eden mirzalarla uğraşmak zorunda kalmıştır. Üveys b. Muhammed ve Meryem bt. Ahmed b. Ömerşeyh b. Timur, Ahmed b. Abdüllatif b. Uluğ Bey b. Şahruh öldürülen mirzalar arasında yer almıştır. Ebu Said’den sonra başa geçen Hüseyin Baykara da daralmış olan ülke topraklarında hâkimiyetini sağlamaya çalışırken isyan eden mirzalarla da uğraşmak zorunda kalmıştır. Timurlular Dönemi ile ilgili Türkiye’de birçok çalışma yapılmıştır ve yapılmaktadır. Fakat yapılan çalışmalar çoğunluk itibarıyla Emir Timur ile alakalıdır. Bu tezin amacı; Emir Timur sonrası dönem hakkında bilgilere yer verirken vuku bulan olaylar neticesinde katledilen hanedan üyeleri ve şehzadelerin hayatları hakkında araştırma yürütmektir. Yapmış olduğumuz çalışmalar neticesinde 17 mirzanın hayatı hakkında bilgiler verilmiştir. Ancak bunlardan hariç olarak 3 maktul şehzade hakkında herhangi bir bilgiye ulaşılamamıştır. Zira kaynaklarda bunların sadece öldürüldükleri yer almaktadır.