Bazı karayosunlarının antimikrobiyal, antioksidan ve antibiyofilm aktivitelerinin belirlenmesi

Abstract

İnsanlar tarih boyunca çeşitli yöntemleri ve ilaçları kullanarak hastalıklar ile mücadele etmiştir. Yüzyıllar boyunca hastalıklara karşı sürdürülen bu mücadelede kullanılan ilaçların hammaddelerini çoğunlukla doğal ürünler oluşturmuştur, fakat gelişen teknoloji ile artan ilaç talebi sentetik ilaç üretiminin doğmasını ve yaygınlaşmasını sağlamıştır. Günümüzde hastalıklara karşı kullanılmakta olan sentetik ilaçların yetersiz kalmaya başlaması, bakterilerin antibiyotiklere karşı dirençlerinin artması nedeniyle antibiyotiklerin kullanılabildikleri sürenin oldukça azalması ve aynı zamanda kullanılmakta olan ilaçların yan etkilerinin tespit edilmesi, daha düşük yan etki spektrumuna sahip doğal ürünlerin tespit edilme zorunluluğunu arttırmıştır. Sentetik ilaçların yetersiz kalması ile ortaya çıkan durum sonucunda dünya genelinde bilim insanları tarih boyunca geleneksel tıpta kullanılan ve doğada bulunan farklı bitkilerin farmakolojik aktiviteleri üzerine araştırmalar yapmaya başlamıştır ve araştırılan bitki gruplarından birisi de karayosunlarıdır. Çinli ve Amerika yerlileri karayosunlarının yaraların iyileşmesinde etkili olduğunu ve yaralardaki enfeksiyonları azalttığını yüzyıllar önce keşfetmişlerdir. Bu keşiften itibaren günümüze kadar karayosunları hakkında pek çok araştırma yapılmış ve çeşitli alanlarda kullanılmıştır. Karayosunları farklı sistematik ekollere göre değişmek ile birlikte, 1 036 cins ve yaklaşık 18 409 türe sahip Bryophyta divizyosu içerisinde bulunmaktadır. Çok sayıda türe sahip olan karayosunları gösterdikleri güçlü farmakolojik etkileri basit yapıları ve kültüre alınabilme potansiyelleri ile günümüzde ilaçların içinde bulunduğu yetersiz durumdan çıkış için umut vaat etmektedir. Bu tez çalışmasında 6 farklı karayosunu örneğinin 20 farklı suş üzerinde antimikrobiyal etkisi ve DPPH yöntemi ile antioksidan kapasitesi in vitro olarak incelenmiştir. Ayrıca karayosunu örneklerinin Listeria innocua suşuna karşı antibiyofilm aktiviteleri belirlenmiştir.