FEN BİLİMLERİ DERS KİTAPLARI ÜNİTE SONU DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARININ YAPISAL VE BİLİŞSEL ÖZELLİKLERİ AÇISINDAN İNCELENMESİ

Abstract

Bu araştırmada 2016-2017 Eğitim Öğretim yılında Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafından onaylanmış Fen Bilimleri Ders Kitaplarının ünite değerlendirme sorularının yapısal ve bilişsel özellikleri açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada ünite değerlendirme sorularının yapısal özellikleri sorularının kavramsal, işlemsel veya grafiksel olma durumlarını ve sorularda kullanılan teknikleri ifade etmektedir. Araştırmada ünite değerlendirme sorularının bilişsel boyutunu ise TIMSS sınavları bilişsel boyutları oluşturmaktadır. Araştırmada, doküman incelemesi araştırma yöntemi olarak kullanılmış ve 5–8. sınıflara ait beş farklı Fen Bilimleri Ders Kitabı yapısal ve bilişsel özellikleri açısından analiz edilmiştir. Sınıflandırmaların güvenirlik hesaplaması Miles ve Huberman’ın önerdiği formüle göre hesaplanarak %92 olarak bulunmuştur. İncelenen ders kitaplarındaki ünite sonu değerlendirme sorularının 809 tanesinin (%88,8) kavramsal, 66 tanesinin (%7,2) grafiksel ve 36 tanesinin (%3,9) işlemsel soru olduğu tespit edilmiştir. Açık uçlu soru (%29,7) ve çoktan seçmeli (% 28,2) teknikleri en çok kullanılan tekniklerdir. Tamamlayıcı ölçme teknikleri olarak geçen Kavram Haritası, Tanılayıcı Dallanmış Ağaç ve Yapılandırılmış Grid tekniklerine çok az yer verilmiştir. Bilme bilişsel boyutunda en çok sorunun (%56,2) olduğu ve az sayıda sorununsa akıl yürütme (%7,5) bilişsel boyutunda yer aldığı belirlenmiştir. Elde edilen bulgular karşılaştırıldığında, MEB tarafından hazırlatılan Fen Bilimleri Ders Kitaplarının Özel Yayın Evleri tarafından hazırlatılan ders kitaplarına göre, incelen ölçütler açısından daha başarılı olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen bulgular ışığında, ders kitaplarının incelenen ölçütleri yansıtmada yeterli olmadığı sonucuna varılmış ve öğretmenlere, ders kitabı yazarlarına ile araştırmacılara bazı önerilerde bulunulmuştur.