Kazakistan ortaöğretim ders programlarının çevre eğitimi açısından incelenmesi

Abstract

Son yıllarda çevre sorunlarının artması, çevre ile ilgili yapılan araştırma sayısının artışına da neden olmuştur. Çevre sorunlarının azalması için izlenecek ilk yolun, çevre bilincine sahip bireyler yetiştirilmesi olduğu araştırmacılar tarafından vurgulanmaktadır. Bu bilince sahip insanların yetiştirilmesinde çevre eğitiminin rolü büyüktür. Araştırmada, Kazakistan’da ortaöğretim kurumlarında uygulanmakta olan orta öğretim programlarındaki çevre eğitimi üzerinde incelemeye çalışılmıştır. Bu amaçla, Kazakistan eğitim sistemi, orta öğretim kapsamındaki derslerin programları incelenmiş; kazanım, beceri, doğrudan verilecek değer gibi unsurlar kapsamında çevre eğitimine hangi derste ne kadar ve ne şekilde yer verildiği tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırma, nitel araştırma prosedürüne uygun bir şekilde ve doküman analizi tekniği kullanarak yürütülmüştür. Bu nedenle orta öğretim programları ve bu programlarla ilgili kaynaklar kütüphanelerden ve internet üzerinden elde edilmiştir. Öğretim programlarının ve kaynaklarının elde edilmesinin ardından, ülkenin orta öğretim programları yapı ve içerik açısından incelenilmiştir. Kazakistan Milli Eğitim standartlarına göre yetiştirilecek öğrencilerde olması gereken temel değerlerden birisi çevreye karşı olumlu tutum geliştirmiş çevreye duyarlı bireylerin yetiştirilmesidir. Bu bağlamda Doğa Bilimi bilim dalı altında verilen doğabilim, coğrafya, biyoloji, kimya ve fizik derslerinde çevre eğitimine yönelik çevresel faktörlerin canlı organizmalar üzerindeki etkisi, insan faaliyetlerinin çevre üzerindeki etkisi, bölgelerin ülkelerin ve Kazakistan Cumhuriyeti'nin doğasının özellikleri, doğa koruma ve sürdürülebilir kalkınma, küresel ve yerel çevre sorunları gibi konular işlenmektedir. Derslerde tematik alanlar çerçevesinde 5. ve 6. sınıflarda doğabilim dersi ile verilmeye başlayan çevre eğitimi konularının 7., 8. ve 9. sınıflarda en fazla coğrafya dersinde kümeleştiği, bu açıdan coğrafya dersini biyoloji, kimya ve fizik derslerinin izlediği görülmüştür. Kazakistan ortaöğretim programlarında çevre eğitiminin verildiği derslerinin tamamında toplam 1170 Öğrenme hedefi bulunmaktadır. Bu derslerde çevre eğitimi verilen öğrenme hedeflerinin toplam sayısı 428’dir. Dolayısıyla Kazakistan ortaöğretim ders programlarında çevre eğitimi verilen derslerin öğrenme hedefleri açısından %36,7’sinin çevre eğitimi ile ilgili olduğu görülmüştür.