SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE MEKÂNSAL VATANDAŞLIĞIN ÖĞRETİMİNE İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ

Abstract

Mekânsal vatandaşlık bireylerin coğrafi bilgiden yararlanarak vatandaşlıkla ilgili görev ve sorumluluklarının bilincine varmasını hedefleyen bir vatandaşlık türü olarak ifade edilmektedir. Bu çalışma sosyal bilgiler dersinde mekânsal vatandaşlığın öğretimine ilişkin öğretmen görüşlerini incelemek amacıyla 2018-2019 eğitim öğretim yılında Kastamonu il merkezinde görev yapan sosyal bilgiler öğretmenleri ile gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Veriler Sosyal bilgiler öğretmenleri ile yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak toplanmıştır. Öğretmenlere uzman görüşleri alınarak hazırlanmış 11 açık uçlu soru sorulmuştur. Veriler içerik analizi yoluyla nitel veri analiz programı olan Nvivo 11 programıyla çözümlenmiştir. Bu çalışmadan elde edilen sonuçlar; sosyal bilgiler öğretmenleri, mekânı yaşanılan yer olarak algılayarak, mekân bilgisinin sosyal bilgilerde öğrencilerin çevresini tanıyarak yaşadığı yere aidiyet duygusu kazanmaları bakımından önemli görmektedirler. Öğretmenlerin mekânsal vatandaşlıkla ilgili olarak sosyal bilgilerin doğası ve programda bulunan kazanım, değer ve becerilerden yola çıkarak yorumladığı mekânsal vatandaşlığın tanımına yakın oldukları söylenebilir. Öğretmenler sosyal bilgiler ve mekânsal vatandaşlık arasındaki ilişkiyi sosyal bilgilerin kapsamı içinde değerlendirmiş, bir kısım katılımcı bu ilişkiyi doğrusal olarak tanımlamıştır. Öğretmenler mekânsal vatandaşlığı İnsanlar, Yerler Ve Çevreler öğrenme alanıyla ilişkilendirmiş, vatanseverlik değeri ve mekânı kullanma becerisini de programdaki değer ve becerilerden mekânsal vatandaşlıkla en ilişkili olan değer ve beceri olarak ifade etmişlerdir. Öğretmenler mekânsal vatandaşlık bilgisinin öğrencinin günlük hayatını kolaylaştıracağını ifade etmektedirler. Öğretmenlerin mekânsal vatandaşlıkla ilgili karşılaştığı zorluklar ise uygulama konularındaki yetersizlik, konuların soyutluğu öğretim materyallerinin ihtiyacı karşılamaması olarak ortaya çıkmıştır. Öğretmenler bu sorunlara öneri olarak etkinliklerin düzenlenebileceği, derslerin uygulama temelli olarak işlenebileceği, sosyal bilgilerin mevcut ders saatinin arttırılabileceği, ders programının öğrencilerin öğrenmesine daha uygun hale getirilebileceği gibi öneriler sunmuşlardır. Bu çalışma mekânsal vatandaşlığın sosyal bilgilerdeki yeri ve önemine dikkat çekilmesi ve mekânsal vatandaşlık eğitimiyle ilgili olması bakımından önemlidir. Çalışmada mekânsal vatandaşlık ile ilgili öğretmen görüşleri ortaya çıkarılmış, mekânsal vatandaşlıkla ilgili öneriler sunulmuştur.