Muhammed B. Beşîr el-hâricî’nin şiirinin üslup

Abstract

Bu tezde istişhâd yani dil kullanımının delil olarak kabul edilip dilbilgisi kurallarının ortaya konmaya çalışıldığı bir devirde yaşamış bir Emevî şairi olan Muhammed bin Beşîr el-Hâricî'nin dîvânı üzerinde durulmuştır. Dîvânının üslup analizinde, üslup teorisinin metinleri üslup açısından incelemek için bir köşe taşı olarak aldığı edebiyat iletişim teorisinin esasları aracılığıyla tartışılmıştır. Çalışma giriş ve iki bölümden; teorik bilgilerin verildiği birinci bölüm, üslupbilim incelemelerinin yapıldığı ikinci bölüm, sonuç, referanslar ve kaynaklar eki, ardından indeksten oluşmaktadır. Bu çalışma sonucunda, şairin dilbilgisi açısından doğru bir dile ve hassas duygulara sahip olduğu da dâhil olmak üzere bir dizi bulgu elde edilmiştir. Ayrıca onun şiiri Arap gramerinde bir delil kaynağı olarak alınabilir. Ayrıca şair, Arap şiirinde erken dönemlerden itibaren yenilenmenin öncülerindendir. Döneminde şiirin yerleşik kurallarına uymamış, giriş faslına gerek duymaksızın doğrudan konuya girmek şeklinde yeni bir yol icat etmiştir. Bu çalışmada, edebi metnin yazarını metnin kendisi üzerinden tanımlayan kuramlardan yararlanılmıştır. Bu teoriler arasında şaire yanlışlıkla atfedilen şiirlerin anlamsal istatistiğine dayanan Johnson teorisi ve Busemann teorisi yer almaktadır. Bu araştırmada Muhammed bin Beşîr el-Hâricî’nin dil kullanımının delil olarak kullanılabildiği dönem şairlerinden biri olduğu sonucuna varılmıştır. Şiirleri, Arap dilinin kurallarını belirlemede delil olarak kullanılabilir. Ayrıca Arap şiirinde reformculardan biri olduğu da ispatlanmıştır. Kendi devrinde ve daha önceki devirlerde tâbî olunan yerleşik şiir kurallarına uymamıştır ama ilk yerli Arapların yerleşik kurallarını aştığı yeni bir yol icat ettiği de vâkîdir. Harabelerde ağlama, bir devenin tasvir etmeye veya sevgilisinin güzelliğini anlatmaya gerek duymadan doğrudan konuya girerlerdi.