Cyprodinil, glyphosate isopropilamin tuzu ve indoxacarb etken maddeli pestisitlerin dar pençeli kerevit (Pontastacus leptodactylus) üzerindeki toksik etkileri

Abstract

Bu tez çalışmasında cyprodinil, glyphosate isopropilamin tuzu ve indoxacarb etken maddeli ticari pestisit formülasyonlarının dar pençeli kerevitteki (Pontastacus leptodactylus) toksik etkileri araştırılmıştır. İlk etapta boy ve ağırlık ortalamaları sırasıyla 43,7±0,2 g ve 11,0±0,1 cm olan her iki cinsiyetten yetişkin 160 adet dar pençeli kerevit bireyi 96 saatlik akut toksisite testinde pestisitlerin farklı konsantrasyonlarına maruz bırakılmış ve ölümler kaydedilerek pestisitlerin bu tür için LC50 değerleri hesaplanmıştır. İkinci etapta ise ortalama ağırlık ve boyları sırasıyla 45,4±0,3 g ve 12,1±0,1 cm olan her iki cinsiyetten yetişkin 120 adet dar pençeli kerevit bireyi 3 tekerrürlü düzenekte 96 saatlik subletal akut toksisite testine (belirlenen LC50 değerlerinin %20'si kullanılarak) tabi tutulmuştur. Her iki deneyde de herhangi bir maddeye maruz bırakılmayan kontrol grubu kullanılmıştır. Subletal testin sonunda akvaryum başına 3, grup başına toplamda 9 kerevitten hemolenf ve hepatopankreas numuneleri alınmış ve bu numuneler hemolenf biyokimyasal parametrelerinin, antioksidan enzim aktivitelerinin, histopatolojik değişimlerin ve genotoksik etkinin belirlenmesinde kullanılmıştır. Elde edilen verilere göre cyprodinil, glyphosate isopropilamin tuzu ve indoxacarb etken maddeli ticari pestisit formülasyonlarının LC50 değerleri sırasıyla 18,402; 59,715 ve 13,133 mg/L olarak bulunmuştur. Subletal toksikoloji testi sonuçlarına göre cyprodinil etken maddeli pestisitin dar pençeli kerevitte oksidatif hasara, bağışıklık yanıtın harekete geçmesine, antioksidan sistemin baskılanmasına ve şiddetli hepatopankreas hasarına yol açtığı tespit edilmiştir. Glyphosate isopropilamin tuzu etken maddeli pestisite maruz bırakılan grupta hafif şiddette hepatopankreas hasarı belirlenirken çok şiddetli genotoksisite meydana geldiği müşahede edilmiştir. Son olarak indoxacarb etken maddeli pestisitin ise oksidatif hasar ve hepatopankreasta ciddi histopatolojiye neden olduğu saptanmıştır. Elde edilen LC50 değerleri, bahsedilen pestisitlerin nicel olarak toksisitesinin dar pençeli kerevitte düşük olduğuna işaret etmektedir. Dolayısıyla bu denli yüksek konsantrasyonların su kaynaklarında bulunması ihtimali olmadığından bu pestisitlerin kullanımının doğal dar pençeli kerevit popülasyonları açısından riski düşüktür. Fakat yine de dar pençeli kerevitlerin bulunduğu sularda cyprodinil, glyphosate isopropilamin tuzu ve indoxacarb konsantrasyonlarının izlenmesi önerilir. Bununla birlikte glyphosate isopropilamin tuzu grubunda tespit edilen şiddetli genotoksisite dikkate değer bir bulgudur. Tüm canlılarda DNA aynı yapıda olduğundan, glyphosate isopropilamin tuzu maruziyetinin bu pestisitle temasa geçen insanlar ve diğer canlılar açısından da potansiyel tehlike arz edebileceği öngörülmektedir. Bununla birlikte bu araştırmada elde edilen sonuçlar bu pestisitlerin dar pençeli kerevitteki akut toksik etkilerini ortaya koymuştur. Bunların toksikoloji alanındaki bilgi boşluğunun doldurulması maksadıyla gelecekteki çalışmalarda kronik toksik etkilerinin de belirlenmesi gerekmektedir.