Dağ akçaağacı (Acer pseudoplatanus L.) tohum özelliklerine ve çimlenme fizyolojisi üzerine manyetik alan uygulamalarının etkisi

Abstract

Akçaağaçlar, Türkiye’nin hemen hemen bütün ormanlık bölgelerinde, deniz seviyesinden orman sınırına kadar, farklı toprak ve iklim koşullarında yetişebilmektedir. Bu çalışmada Acer pseudoplatanus L. (dağ akçağacı) türü kullanılmıştır. Dağ akçaağacı ülkemizde, Trakya’nın Karadeniz kıyı ormanlarında 1000 metreler civarında, Orta Avrupa’da ise 1800 metreye kadar yayılır. Bu çalışmada; soğuk ıslak ön işlemli (soğuk katlamalı) ve ön işlemsiz (katlamasız) Acer pseudoplatanus L. (Dağ akçaağacı) tohumları üzerinde manyetik alan uygulamalarının etkisi araştırılmıştır. Manyetik alan (MA) muamelesi için tohumlar farklı uygulama süreleri (20, 60 ve 120 dakika) ve değişik MA şiddetlerine (200 ve 400 militesla) maruz bırakılmıştır. Kontrol ve farklı MA uygulamalarına maruz bırakılan tohumlar, eşit koşullarda çimlendirilmeye alınmıştır. Tohumların çimlenmeleri günlük olarak takip edilmiştir. Haftalık çimlenme yüzdeleri belirlenmiştir. Çimlenme yüzdesi; katlamalı tohumda 120 dk 200 mT’da, katlamasız tohumda ise 60 dk 400 mT’da olumlu etki göstermiştir. Ayrıca, tohumların; toplam çözünür protein, α-amilaz, fotosentetik pigment, glikoz, fruktoz ve nişasta miktarları araştırılmıştır. Sonuç olarak; +4 °C’de 45 gün soğuk katlamalı ve katlamasız Acer pseudoplatanus L. tohumlarına uygulanan farklı süre ve şiddetlerdeki MA uygulaması, tohumlardaki protein, enzim, fotosentetik pigment, glikoz ve nişasta içeriğini etkilemiştir. MA katlamalı tohumlarda protein miktarını 20 dk 400 mT’da olumsuz; katlamasız tohumlarda ise kontrol grubu olumlu etki göstermiştir. MA uygulamasından 1 ay sonra yapılan katlamalı tohumlarda protein değeri ise 60 dk 200 mT’da; katlamasız tohumlarda ise kontrol grubunda artmıştır (p<0,05). MA uygulaması ile katlamalı tohumların 120 dk 200 mT işleminde α-amilaz aktivitesi düşerken, katlamasız tohumlarda 60 dk 400 mT ve 120 dk 200 mT’da işlemlerinde αamilaz enzim aktivitesi yükselmiştir. MA uygulamasından 1 ay sonra yapılan αamilaz aktivitesinde ise katlamalı tohumda kontrol grubu diğer işlemlere göre artış gösterirken; katlamasız tohumda ise bir azalma tespit edilmiştir. Toplam klorofil miktarı katlamalı tohumların çimlenmeleri sonucu oluşan fideciklerde bakıldığında kontrol grubuna göre sadece 60 dk 400 mT ve 60 dk 200 mT uygulama işlemlerinde düşük değerler gösterirken, katlamasız tohumlardan gelişen bitkilerde kontrol grubuna göre pigment miktarının arttığı gözlenmiştir. Tohumların % nişasta değerleri incelendiğinde, kontrole göre katlamalı grupta 200 mT 60 dk ve 120 dk uygulama işlemlerinde azalma görülmüştür. Katlamasız kabuklu grupta, kontrole göre sadece 20 dk 200 mT uygulama işleminde nişasta içeriğinin azaldığı belirlenmiştir (p<0,05). Katlamasız kabuksuz grupta ise kontrole göre 200 mT 20 dk ve 60 dk uygulama işlemlerinin nişasta içeriği üzerine olumsuz etki ettiği bulunmuştur.