Kant’ın ahlak yasasının normatif içeriği: maksimleri yeniden düşünmek

Abstract

Bu çalışmada, ahlak kuramları arasında başat yeri olan Kant’ın ahlak felsefesi, ödev ahlakı incelenmiştir ve Kant ahlakının formel değil, normatif olduğu ortaya konmaya çalışılmıştır. Kant’ın ahlak felsefesini anlatmakta başvurduğu ödev örnekleri, günümüz ahlak perspektiflerinden bakıldığında sorunludur. Bu ödev örneklerinden olan birincisi “Yaşamını Devam Ettirme Ödevi” ve üçüncüsü “Yeteneklerini Geliştirme Ödevi” özellikle tartışmalıdır. Kant ahlak yasasını oluşturan ödevleri göstermek isterken öznel ilkelerden yani maksimlerden yola çıkar. Bu maksimlerin kendi kendileriyle çeliştiğini göstererek, maksimlerin tersinin ödev olduğu sonucuna varır. Kant ödev ahlakının biçimsel bir ahlak olduğunu iddia etmektedir; ona göre, ahlak felsefesi içeriksel hiçbir öğeyi içerisinde barındırmamalı ve ahlak yalnızca akıldan ve aklın idelerinden türetilmelidir. Kant’ın ahlaki maksim örneklerine vermiş olduğu örneklerde bu iddiasının dışında bazı içeriksel bulgular olduğu çalışmada iddia edilmiştir. Maksimleri ve ödevleri ayrıntılarıyla tartışması, ayrıca hem Pratik Aklın Eleştirisi hem de Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi kitaplarında aynı örnekleri kullanması, Kant’ın bu ödevleri ahlak yasası olarak buyurduğunu göstermektedir. Dolayısıyla, Kant ahlakı, Kant’ın kendisinin iddia ettiği gibi biçimsel değil, kural koyucu, normatif bir ahlak felsefesidir.