İSLAM HUKUKUNDA AYIPLI MAL SATIŞINDA TÜKETİCİNİN KORUNMASI

Abstract

Tüketici ve tüketicinin korunması kavramları, İslâm Hukuku ve diğerhukuk sistemlerinde 19. yy’dan itibaren görülmeye başlamıştır. Fıkıhta,alım-satım, kira gibi ticari ilişkilerde müşteriyi akdin getireceği zararlardankorumayı amaçlayan çeşitli hükümler mevcuttur. Bu hükümler, tüketicininkorunmasına yönelik çalışmalarda da yol gösterici olabilecek niteliktedir.İslâm hukukunda, alıcıyı akit sonucunda uğrayacağı zararlardan korumayıamaçlayan hükümlerin başında muhayyerlikler gelir. Ayıp muhayyerliği dealıcının satın aldığı maldaki bir kusur sebebiyle malı satıcıya geriveripödediği bedelin tamamını eğer malın geri verilmesi mümkün değilsekusurun bedele düşen kısmını geri almasını mümkün kılan haktır.Malın değerini düşüren veya maksada uygun düşmeyen özellik olan ayıp,hak sahibine akdi kabul veya red, malın iadesinin mümkün olmadığıdurumlarda ise bedelden ayıp karşılığında indirim haklarını verir.İslam hukukunda satıcının, maldaki ayıplardan ibra edilmesi, geçerligörülmesine rağmen kapsamı hakkında farklı görüşler bulunmaktadır.Ayıplardan ibra ve müşterinin ayıplı malda oluşturduğu yeni bir ayıpsatıcıya iadesine engeldir.Ayıp muhayyerliği alıcının ayıba rızası olduğunu gösteren durumlardadüşmektedir.