ŞEYH SAFİ VELÂYETNÂMESİ: TAHKİKİ VE TRANSKRİPSİYONU

Abstract

Kastamonu Yazma Eserler Kütüphanesi'nde 37 Hk 2694 arşiv numaralı tasavvuf mecmuası içinde Velâyet-i Şeyh Safi isimli Türkçe küçük bir risale yer almaktadır. Burada Azerbaycanlı meşhur tasavvuf önderi ve Safevîlerin atası olan Şeyh Safiyyüddîn İshâk Erdebîlî'nin kerametleri ve hikmetleri anlatılmaktadır. Toplam 24 küçük bölümden oluşan bu risalenin hacmi 12 varaktan ibarettir. 990 / 1582 yılında Ahmed b. Mehmed tarafından istinsah edilmiştir. Sade ve anlaşılır bir dille yazılmıştır. Eski Osmanlı Türkçesinde kaleme alınmış olan metinde yer yer Azerbaycan Türkçesinin de etkisi görülmektedir. Karşılaştırmalarımız sonucunda bu eserin, Safvetü's-Safâ'nın değişik bölümlerinden derlenmiş bazı hikâyelerin Türkçe tercüme edilmesi sonucunda ortaya çıktığını belirledik. Lengüistik ve tarihî verilerden yola çıkarak, çevirinin XV. yüzyılda yapıldığını tahmin ediyoruz. Söz konusu risale, çeviri teknikleri açısından gerek Şeyh Cüneyd zamanında, 861 / 1456-57'den önce Bedir isimli bir şair tarafından yapılan tercümeden, gerekse de I. Şah Tahmasb döneminde, 949 / 1542- 43 yılında Neşâtî mahlaslı bir mütercim tarafından hayata geçirilen çeviriden farklılık arz etmektedir. Buna rağmen Şeyh Safi Velâyetnâmesi'nde yer alan bazı hikâyeler, Safvetü's-Safâ'nın Bakü'de, Meşhed'de ve Üsküdar'da bulunan Türkçe nüshalarındaki aynı hikâyerlerle kısmî bir benzerlik göstermektedir. Makalede Şeyh Safi Velâyetnâmesi'ni değerlendirdik ve bu eserin metin çevirisini sunduk.