İnternet Haberciliğinde Etik Sorunlar: Aldatıcı Başlık Üzerine Ampirik Bir Çalışma

Abstract

Hızlı bir şekilde değişen ve gelişim gösteren teknoloji sayesinde insanlar, internet, yeni medya, sosyal medya ve sosyal ağlar gibi pek çok yeni kavramla tanışmıştır. Yeni medya, sosyal medya uygulamalarını da bünyesinde barındıran, insanlar arası etkileşimin yüksek seviyede gerçekleştiği ve bilgiye ulaşımı da son derece kolaylaştıran sanal bir mecradır ve kurumları, insanları ve toplumları dönüşüme uğratmıştır. Gazetecilik ise bu değişimin başat alanlardan biridir. Yeni medya ve geleneksel medyanın pratikleri birbirinden farklıdır. Bu nedenle her ikisi için öne çıkan etik problemler de farklılaşmaktadır. Tartışılması, üzerinde durulması ve denetlenmesi gereken etik sorunların en önemlilerinden biri internet gazeteciliğinde sık karşılaşılan “tık odaklı habercilik”tir. Bu nedenle haberlerde “aldatıcı başlık” kullanımı, web trafiği ölçümlerine göre Türkiye’de ilk üç sırada yer alan milliyet.com, hürriyet.com ve ensonhaber.com siteleri üzerinden incelenmiştir. İncelenen haberlerde, okurların daha fazla tıklaması amacıyla tasarlanmış, görüntünün ön planda tutulduğu haberler, başlık ile içeriğin paralel olmadığı sonucuna ulaşılan metinler, yarım cümle taktiği kullanılarak okuyucuda merak duygusu yaratabilecek ifadeler, şok-flaş-bomba teması kullanılarak hazırlanmış başlıklar, nesneyi veya özneyi gizleyerek okurun habere tıklaması için oluşturulmuş manşetler, içerikte küçük bir kitleden bahsedildiği anlaşılan ancak başlıkta neredeyse tüm insanları ilgilendiriyor izlenimi verilerek oluşturulmuş haberler, endişe ve korku duygusunu harekete geçiren ifadeler, referans kelimeler kullanılarak hazırlanan manşetler, gazetecinin kendi yorumlarını dâhil ettiği içerikler ve haberin içerisinden cımbızla seçilen, okurun çıkarım yapamayacağı cümleler kullanıldığı tespit edilmiştir.