EHL-İ SÜNNET KELÂMINDA “MUHAKKİK” KİMLİĞİNİNİN KODLARINA DAİR PROBLEMATİK BİR ANALİZ

Abstract

Çalışmamız, Ehl-i sünnet kelâm âlimlerinin, kitaplarında sıkça zikrettikleri“Muḥaḳḳiḳ” kavramını konu almaktadır.Amacımız ise bu kavramın ne anlamageldiğini ve kelâmcıların bu kavramıneyi ifade etmek için kullandıklarınıtespit etmektir. “Muḥaḳḳiḳ” kelimesiArapça “ḥ-ḳ-ḳ” fiilinin tef’îl kalıbındantüremiş bir kelimedir. Bu sebeple öncelikle “taḥḳīḳ” kelimesinin sözlük anlamıbelirlenmiş, sonra Ehl-i sünnet kelâmcılarının bu kavrama dair kullanımlarıincelenmiştir. Daha sonra da “taḥḳīḳ”kelimesinin anlamı temel alınarak“muḥaḳḳiḳ” kavramının anlamı belirlenmiş, kelam kitaplarında hangi anlamlara geldiği ele alınmıştır.“Muḥaḳḳiḳ” kavramını tanımaya yönelikbu inceleme özellikle üç soru etrafındayapılmıştır. “Muḥaḳḳiḳ” lafzı/terimisadece belli bir döneme mi aittir? Ya dahangi dönemlerde kullanılmıştır? Sadece Kelam disiplini içinde mi kullanılmıştır? Belli bir din veya mezhebe özel birkullanımı mı vardır? Bu üç soru Ehl-isünnet kelâmının her dönemine aitkelâm âlimlerinin eserlerinden eldeedilen bilgilerle cevaplandırılmaya çalışılmıştır.