Kazdağı Göknarı (Abies nordmanniana (Stev.) subsp. equi-trojani (Asc-hers. & Sint. ex Boiss) Coode et Cullen) Odununda Yükseltiye Bağlı Morfolojik ve Anatomik Değişimler

Abstract

Türkiye bitki biyolojik çeşitliliği ve endemizm yönünden Avrupa ülkelerine kıyasla oldukça zengindir. Mevcut araştırmada, bu yüzden Türkiye’nin önemli endemik türlerinden biri olan Kazdağı göknarının iki farklı yükselti basamağında (ortalama 1200 m ve 1600 m) morfolojik ve anatomik karakterleri arasındaki ilişkiler karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Her bir yükselti basamağından ortalama 30-40 yaşlarındaki toplam 200 ağacın morfolojik ve anatomik özellikleri belirlenmiştir. Morfolojik karakterlerden ağacın boy ve göğüs yüksekliğindeki çap değerleri ve göğüs yüksekliğinden çıkartılan diskler üzerinde yıllık halka genişliği ve anatomik özelliklerin değerleri belirlenmiştir. Anatomik özelliklerden, traheid uzunluğu ve genişliği, traheid hücre çeper kalınlığı, traheid lümen genişliği, özışın yüksekliği, özışın genişliği ve 1 mm’deki özışın sayısı hesaplanmıştır. Sonuç olarak, 1200 m yükseltideki göknar ağaçlarının ortalama daha uzun boy ve kalın çap yaptığı tespit edilmiştir. Yıllık halka genişliği, traheid lümen genişliği ve özışını genişliği değerleri gibi bazı anatomik değerler 1200 m yükseltideki göknar ağaçlarında 1600 m yükseltideki göknar ağaçlarına kıyasla daha yüksek değerler göstermiştir. Yüksek yükseltideki göknar ağaçlarında ise traheid uzunluğu ve genişliği alçak yükseltide yetişenlere oranla nispeten daha yüksek değerler göstermiştir. Çalışmanın Türkiye için endemik bir tür olan Kazdağı göknarının farklı yükseltilerdeki morfolojik ve odun anatomisi çalışmalarına yönelik veriler sunarak ilgili çalışmalara bir altlık oluşturacağı bu anlamda da önemli katkılar sağlayabileceği düşünülmektedir.