Inter- and Intra-Specific Variation in Anatomical and Morphological Shapes and Biochemical Ratios of Sun, Intermediate and Shade Leaves from Three Deciduous Tree Species

Abstract

Daha önceden yayınlanan çalışmamızda, kestane, meşe ve kayın ağaç türlerinin güneş ve gölge yapraklarının biyokimyasal yapılarındaki farklılığın, ölü örtü kütle azalmalarında önemli derecede etkili olduğunu belirlemiştik. Bu türlerin ölü örtü ayrışma oranlarını etkileyen en önemli kimyasal bileşenin lignin olduğu tespit edilmişti. Mikroorganizma faaliyetleri üzerinde önemli bir etkisi bulunan, ayrışması oldukça zor olan dirençli bileşiklerin bir toplamı olarak belirlenen kısmı analiz yöntemi (ADF-sülfürik lignin yöntemi) sonuçları, spesifik biyokimyasal bileşimlerin belirlendiği yöntemlerden (alkalin CuO oxidation ve trifluoroacetic acid (TFA)-hidroliz yöntemi) daha olumlu sonuç vermiştir. Beklenenin aksine başlangıçta hızlı bir ölü örtü ayrışması gösteren ağaç türlerinin, sabit olarak ayrışan ağaç türlerine göre, ilerleyen zaman içinde orman altında daha fazla ölü örtüsüne sahip olması durumunun, aynı türün güneş ve gölge yapraklarının ayrışma sürecinde de meydana geldiği belirlenmiştir. Bu durum, ölü örtünün kimyasal yapısıyla ilişkili olarak açıklanamamıştır. Bu olayın, yaklaşık iki yıl süren laboratuvar koşullarında gerçekleştirilen ölü örtü ayrışma deneyinde altlık olarak kullanılan ölü örtü materyalinin, ayrışmayı gerçekleştiren mantar veya mikroorganizma topluluğunu değiştirmesinden kaynaklandığı varsayılmıştır. Bununla beraber, yayınlanmış çalışmada, üzerinde çalışılan üç türün, güneş, orta ve gölge yapraklarının anatomik ve morfolojik şekil değişimleri ile TFA-karbonhidrat (genel olarak yarı-selülozun şeker bileşikleri) ve lignin fenilpropan türevlerinin (PPDs) birbirleri arasındaki oransal değişimi irdelenmemiş ve ayrışmaya olan etkileri üzerinde durulmamıştır. Oysa birçok araştırmacı tarafından, ligninin fenilpropan türevlerinin bazı oranlarının beyaz çürükçül mantarları tarafından ligninin depolimerizasyonunun bir göstergesi, bazı karbonhidrat türevleri ile birbirine oranının ise bitki ve mikrobiyal kaynaklı karbonhidrat yüzdelerini belirlemede de kullanıldığı bildirilmiştir. Bu çalışmada, güneş, orta ve gölge yaprakların anatomik ve morfolojik şekillerindeki farklılıklar ile biyokimyasal bileşen (lignin ve karbonhidratlar) türevlerinin birbirine oranlarındaki değişikliklerin ölü örtü ayrışma oranları üzerindeki etkilerinin ortaya konulması ve tartışılması amaçlanmıştır. Elde edilen sonuçlardan, başlangıçta hızlı bir ayrışma oranı gösteren ölü örtünün sonradan niçin yavaşladığına dair gelecekte yapılacak ölü örtü ayrışma çalışmalarına ve süreçlerine cevap bulmada yararlanılabilecektir.