Türkiye Cumhuriyeti’nde Çay Yetiştiriciliği ve Çay Politikaları (1923-1960)

Abstract

(ORCID: 0000-0001-7478-3149)Kastamonu Üniversitesi – KastamonuÖz: Cumhuriyetin ilk yıllarından 1960 yılına kadar olan dönemde Türkiye’de çay yetiştiriciliği ve çaypolitikaları ile bu politikaların ekonomiye olan yansımaları, çalışmanın konusunu teşkil etmektedir.Çalışma, Cumhuriyetin İlk Döneminde Türkiye’de çay yetiştiriciliği (1923-1950); DP DönemindeTürkiye’de çay üretim faaliyetleri (1950-1960) ile sınırlandırılarak iki dönem dâhilinde ele alınmıştır.Türkiye Cumhuriyeti’nde çay yetiştiriciliği ve çay politikaları ile bu politikaların ekonomiye olanyansımaları sayısal veriler ışığında değerlendirilmiştir. Çalışmanın kaynak materyalini, BaşbakanlıkCumhuriyet Arşivi Belgeleri, resmi yayınlardan; Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Zabıt Ceridesi,kanunlar ve tutanak dergileri, Türkiye Cumhuriyeti Resmi Gazetesi ve dönemin süreli yayınları arasındabulunan tarım ve ekonomi dergilerinin makaleleri oluşturmaktadır. Konu incelenirken, dönemin Türkiye’siile dünyanın çay üretimi alanında yaşanan gelişmeleri göz önüne alınarak gerekli değerlendirilmelerdebulunulmuştur. Çalışmada elde edilen sonuç şudur: Cumhuriyetin ilanından hemen sonra 6 Şubat 1924tarihinde kabul edilen 407 sayılı Kanun ve akabinde çıkarılan 27 Mart 1940 tarih ve 3788 sayılı ÇayKanunu ile çay üretimi konusunda önemli adımlar atılmıştır. Başbakan İsmet İnönü’nün 1935 yılında Rizeziyareti ve Tarım Bakanları Muhlis Erkmen ve Şevket Raşit Hatipoğlu ile Zihni Derin’in çabalarıyla,üretime hız kazandırılmıştır. Rize çay fabrikasının 1947 yılında faaliyete geçmesiyle üretim seri halegetirilmiştir. DP Döneminde çay konusunda yapılan yeni yasal düzenlemeler ve çay giderleri için bütçedenayrılan ödeneğin çay fabrika ve atölye sayılarını her geçen yıl artırması ve üretimin Rize dışında, Trabzon,Giresun, Artvin, Giresun, Ordu illerine yayılıp yükseltilmesiyle milli ekonomiye önemli katkılarsağlanmıştır.