Ahmet Şevki’ nin Leyla ile Mecnun Adlı Tiyatrosunda Diyaloğa Dayalı Sezdirimler, Edimbilim Çalışması

Abstract

Konuşmaya dayalı sezdirimler, edimbilim çalışmalarının en önemli kavramlarından biri olarak sayılır. O, diyaloğun başarısının sağlanması veya taraflarının onu başarılı kılmalarına yardımcı olmakla ilgilenir. Zira konuşmacının sözü her durumda niyetiyle örtüşmemez. Bu durumda ifadelerinin niyetlerine uymaması durumunda muhataplar arasındaki diyalog sürecinin başarısı için Paul Grice’ ın koyduğu kuralların önemi ortaya çıkmaktadır. bu çalışma, bu kuralları incelemesi ve Arapça diyalog metinlerinden birinde göstermesiyle önem kazanır. Bu çalışma, Dilbilim alanlarından biri olan Edimbilim çalışmalarının en önemli kavramlarından biri “Konuşmaya Dayalı Sezdirim” kavramını, Arap Dili mirasında diyalog özelliklerine sahip olan metinlerden birine uygulamayı hedeflemektedir. Bunun için Ahmed Şevkî’ nin Mecnûn-u Leylâ tiyatrosu seçilmiştir. Zira metin, bir yandan Ahmet Şevkî’ nin şekillendirdiği dramatik tiyatro yapısıyla içerisinde çeşitli diyalog tarafları içermektedir. Bir yandan da bu tarafları diyaloglarında, Grice’ in tesis ettiği diyalog kurallarının ihlali vasıtasıyla elde edilen ve açık olmayan birçok anlamı örtük olarak içermeye iten çeşitli meseleler içermektedir. Bu çalışma, giriş bölümünde konuşmaya dayalı sezdirimler olgusunun edimbilim çalışmalarındaki tanımını, doğuşunu, Gric’ın başarılı bir diyalog için ortaya koyduğu kuralları ele almaktadır. Çalışma daha sonra bu kuralların Mecnun-u Leyla tiyatosundaki diyaloglarda nasıl çiğnendiğine dair örnekleri incelemiş ve diyalogda bu ihlallerden doğan sezdirime dayalı anlamları içine bulunduğu bağlamdan yardım alarak açıklamıştır. Bu bölümü sonuç ve araştırmada yararlanılan kaynakların listesi izlemiştir.