Türk Standartları Enstitüsünün (TSE) Kuruluşu Bağlamında Türkiye’de Standardizasyon Politikaları (1923-1960)

Abstract

Cumhuriyetin ilanının gerçekleştiği 1923 yılından 1960 yılı sonuna kadar TSE’nin kuruluşubağlamında Türkiye’de standardizasyon politikaları ve bu politikaların ekonomiye olan yansımalarıçalışmanın konusunu teşkil etmektedir. Çalışma, Cumhuriyetin ilk yıllarında standardizasyonfaaliyetleri (1923-1939); II. Dünya Savaşı Dönemi ve sonrasında standardizasyon çalışmaları (1939-1950); Demokrat Parti (DP) Döneminde standardizasyon faaliyetleri (1950-1960) ilesınırlandırılarak üç dönem halinde ele alınmıştır. Çalışmanın kaynak materyalini, BaşbakanlıkCumhuriyet Arşivi Belgeleri, resmi yayınlardan; Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) ZabıtCeridesi, kanunlar ve tutanak dergileri, Türkiye Cumhuriyeti Resmi Gazetesi ve dönemin süreliyayınları arasında bulunan ekonomi dergilerinin makaleleri oluşturmaktadır. Konu incelenirken,standardizasyon politikalarının Türk dış ticaretinin geliştirilmesine sağladığı katkılar göz önünealınarak değerlendirilmelerde bulunulmuştur. Çalışmada elde edilen sonuç şudur: Cumhuriyetin ilkyıllarından itibaren Ticarette Tağşişin Men’i ve İhracatın Murakabesi ve Korunması Hakkındaki1705 sayılı Kanun ile bu kanuna ek olarak çıkarılan 3018 Sayılı Kanun gereğince, ihraç ürünlerinin,nizamname hükümleri kapsamında denetime tabi tutulması, Türkiye’de standardizasyonpolitikalarının başlıca esasını oluşturmuştur. II. Dünya Savaşı yılları ve sonrasında sürdürülenstandardizasyon icraatları, 1954 yılında TSE’nin kurulması ile daha bilinçli hale gelerek dışpazarlarda aranılan malların teşvikine geniş ölçüde yer veren bir rejim uygulamasınadönüştürülmüştür. 132 sayılı Türk Standartları Enstitüsü Kuruluş Kanunu ile Enstitüsü, yeni birhüviyete bürünerek bütün hak ve yetkileriyle bağımsız bir teşekkül haline gelip milli ekonomiyekatkılar sağlamıştır.