İbn Kemmûne ve Felsefesi

Abstract

İşbu çalışmada İslâm dünyasının on üçüncü yüzyılında yaşamış Yahudi âlim İbn Kemmûne’yi konu edinen bir monografi değerlendirilecektir. Değerlendirmeye konu olan monografi, Fatma Zehra Pattabanoğlu tarafından kaleme alınan İbn Kemmûne ve Felsefesi serlevhalı kitaptır. Yazar kitabında, İbn Kemmûne’nin hayatını bilhassa da felsefesini ve hatta metafizik düşüncesini nokta- i nazara alır. Nitekim İbn Kemmûne’nin kıymet-i harbiyesi hem yaşadığı dönem hem de özgün düşünceleri bakımından elzemdir. O, İslâm dünyasının klasik dönemiyle tevarüs eden mirasın inkişafı ile başlayan yenilenme dönemi içerisinde bulunmuştur. Bu dönem, İslâm âlimlerinin birbirleriyle kurdukları etkileşim sonucu oluşan yeni bir yapılanmadır. İbn Kemmûne de fizikten metafiziğe, meteorolojiden mineralojiye kadar muhtelif alanlarda çalışmalar yapmış olması hasebiyle döneminin siyasi ve fikri yapısını anlamak bakımından mühim bir konuma haizdir. Zira o, yeni yapılanma içerisinde bir yanda Meşşâî diğer yanda İşrâkî çizginin bulunduğu tartışmaların tam ortasında kalmıştır; çünkü hem İbn Sînâ’nın hem de Sühreverdî’nin eserine şerh düşmüştür. Bu bakımdan üzerindeki etkin yapının teşhisi tartışılagelmiştir. Pattabanoğlu da çalışmasıyla bu tartışmaya dâhil olur ve ağırlıkla İbn Kemmûne’nin Meşşâî yönüne dikkat çekmeye çalışır. Ayrıca mevcut tartışmanın dışında İbn Kemmûne’nin özgün düşüncelerinden birine de hassaten eğilerek, yaygın kullanımıyla bilinen tabula rasa anlayışının on üçüncü yüzyılda İbn Kemmûne tarafından ifade edildiğini aktarır. Nihayetinde kitap, hem İbn Kemmûne üzerine yapılacak yeni çalışmalara zemin hazırlaması hem de İbn Kemmûne’nin mevcut tartışma içerisindeki konumunun teşhisi bakımından sahih yaklaşımlarda bulunur.