GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE TÜRKLERDE NEVRUZ

Abstract

Nevruz, Adriyatik’ten Çin Seddi’ne kadar Türk halklarının yaşadığı hemen hemen heryerde kutlanıla gelen bir bayramdır. Türklerden bahseden ilk kaynaklar bilindiği gibi Çinyıllıklarıdır. Çin kaynaklarında özellikle Hunlar zamanından başlayarak Göktürkler,Uygurlar ile Kırgızların Ötüken’den çıkışına deyin Türklerle ilgili epey bilgi vardır. Bubilgilerden biz Hunlar, Göktürkler, Uygurlar ve Kırgızlar zamanında Türklerin Mart veMayıs aylarında tabiatın uyanmasını çeşitli etkinliklerle kutladıklarını öğreniyoruz. Nevruzbugün birçok halk tarafından kutlanmaktadır. Dini nitelikli bir bayram veya kutlamadeğildir, ancak bazı halklarda dini nitelik de almıştır. Nevruz adının birçok millettebirbirine benzer bir şekilde bulunması onun aynı zamanda evrenselliğini göstermektedir.Hint-Avrupa dillerinde bu ad hemen hemen birbirine benzer şekillerde kullanılmıştır.Türklerde ise Gagauzlarda Bulgar ve Moldavalılar da olduğu gibi Baba Marta veya İlkyazYortusu, Kazaklarda Ulıstın Ulı Künü, Çuvaşlarda Nartukan veya Nurıs, AltaylılardaCılgayak, Hakaslarda Çılpazı, Yakutlarda Isıah şeklindedir. Dikkat edildiği gibi kuzeyTürk topluluklarında Nevruz adı yerine başka adlar kullanılmaktadır. Bu makalede Nevruzadının değişik toplumlardaki karşılığından başlayarak onun Hunlar, Göktürkler, Uygurlar,Kırgızlar, Karahanlılar, Selçuklular, Osmanlılar ve günümüzde kutlanması tarihi seyiriçinde ele alınacaktır.