NİZÂMÜLMÜLK’ÜN HAYATI, SÛFÎLERE YAKLAŞIMLARI VE ŞEYHİ EBÛ ALİ EL-FÂRMEDÎ

Abstract

Büyük Selçuklu veziri Nizâmülmülk, idareci vasfının yanısıra ilmî ve tasavvufî vasıflarıyla da ön plana çıkmaktadır.Baba ocağında başladığı ilim tahsilini Tûs, Nişabur, Gazneve Horasan’da devam ettirmiştir. Şiî ve Bâtınî fırkalarlamücadele etmiş Ehl-i sünnet iç mezhep çatışmalarınınyatıştırılmasında aktif rol almıştır. Tasavvufî bir neşveyesahip olan Nizâmülmülk, Sünnî tasavvuf anlayışının idareve toplumda hâkim olması için gayret göstermiştir. İlmîve tasavvufî manada canlı bir zaman diliminde yaşayanNizâmülmülk; Ebû Saîd Ebü’l-Hayr, Ebü’l-KâsımAbdülkerim el-Kuşeyrî, Ebû İshâk eş-Şîrâzî, İmâmü’lHarameyn el-Cüveynî ve Ebû Hâmid el-Gazzâlî gibi ilimve tasavvuf tarihinin önemli bazı şahıslarına mülaki olmuşve onlara değer vermiştir. Nizâmülmülk’ün en çok değerverdiği şahıs muhakkak ki Ebû Ali el-Fârmedî’dir. FârmedîNizâmülmülk’ün şeyhidir. Nizâmülmülk hakkında ilk elkaynaklarda dağınık bilgiler yer almaktadır. Günümüzdeyapılan çalışmalarda ise Nizâmülmülk’ün daha çokidarî yönünün hedef alındığı görülmektedir. Bizim buçalışmamızda ise Nizâmülmülk’ün hayatı ile beraber, ilmîşahsiyeti, tasavvufî yaklaşımları, sûfîlerle ilişkileri ve şeyhiEbû Ali el-Fârmedî konu edinilecektir.