İNÖNÜ DÖNEMİ’NDE TÜRKİYE’DE DENİZ ULAŞIMI (1938-1950)

Abstract

İsmet İnönü’nün Cumhurbaşkanı olduğu 11 Kasım 1938’den Demokrat Parti’nin iktidara geldiği 14Mayıs 1950’ye kadar olan dönemde Türkiye’de deniz ulaşımı faaliyetleri ile bu faaliyetlerin ekonomiyeolan yansımaları makalenin konusunu teşkil etmektedir. Çalışma, İnönü Dönemi’nde denizyollarıfaaliyetleri (1938-1950) ile sınırlandırılarak tek dönem halinde ele alınmıştır. Denizyolları faaliyetininekonomiye olan etkileri sayısal veriler ışığında değerlendirilmiştir. Çalışmanın kaynak materyalini,Başkanlık Cumhuriyet Arşivi Belgeleri, resmi yayınlardan; Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM)Zabıt Ceridesi, kanunlar ve tutanak dergileri, Türkiye Cumhuriyeti Resmi Gazetesi, istatistik yıllıkları,ayın tarihi ve dönemin süreli yayınları arasında bulunan dergilerin makaleleri oluşturmaktadır.Konu incelenirken, dönemin dünyadaki deniz ulaşım çalışmaları alanında yaşanan gelişmeler gözönüne getirilerek gerekli değerlendirilmeler yapılmıştır. Çalışmada elde edilen sonuçlar şudur:İnönü’nün Cumhurbaşkanı olmasından kısa bir süre 3613 sayılı Kanunun kabul edilmesiyle deniznakliyatı ve seyrüsefer emniyeti görevi Ulaştırma Bakanlığı uhdesine verilmiştir. Akabinde 7 Haziran1939’da çıkarılan 3633 sayılı Kanunla da Denizbank feshedilerek Devlet Denizyolları İşletme GenelMüdürlüğü ve Devlet Limanları İşletme Genel Müdürlüğü adı altında iki idare teşkil edilerekdenizyollarında yeni bir yapılanmaya gidilmiştir. Bunlara ilave olarak yapılan kanunî düzenlemelerledenizyolları alanında meydana gelen yasal boşluk giderilmeye çalışılmış, II. Dünya Savaşı sonucundadeniz filosunu güçlendirmeye yönelik Avrupa ve ABD’den gemi satın alımı yoluna ağırlık verilmiştir.Bu suretle Devlet Denizyolları ve armatörlere ait gemilerin sayı ve tonajlarının artırılmasının yanı sıraiç ve dış deniz seferleri ile bu seferlerden elde edilen gelirler de artırılarak milli ekonomiye önemlikatkılar sağlanmıştır.