NA'T GELENEĞİNDE ŞEYH GÂLİB ÖRNEĞİ

Abstract

Na't, özellikle Fars ve Türk edebiyatlarında Hz. Peygamber(sav)'i öven şiirlerin genel adıdır. Türk edebiyatında ilk örneğine Yusuf Hâs Hâcib'in Kutadgu Bilig adlı eserinde rastladığımız na't, edebiyat tarihimiz boyunca her dönemde rağbet görmüş ve bir geleneğe dönüşmüştür. Özellikle Hz. Peygamber(sav)'e duyulan sevgi ve onun şefaatine nâil olabilme isteği tarih boyunca şairleri na't yazmaya sevk etmiştir. Bu şiirlerin en güzel örneklerine ise klasik Türk edebiyatı döneminde rastlanmaktadır. Hatta Fuzûlî'nin Su Kasidesi ilk sıraya yerleştirilirse ikinci sırada Şeyh Gâlib'in müseddes-i mütekerrir na'ti gelmektedir. Şeyh Gâlib, hemen hemen bütün edebiyatçılar ve eleştirmenler tarafından klasik şiirin son büyük şairi olarak kabul edilmektedir. Onun şiirleri, özellikle Sebk-i Hindî akımının tesiriyle yazdıkları, mana itibariyle oldukça zengindir. Bu zenginlik na'tlerinde de görülmektedir. Şeyh Gâlib, divanına Fehîm-i Kadîm'in rûz u şeb redifli kasidesine nazire olarak yazdığı na'tiyle başlamıştır. Bunun dışında iki müseddes, bir gazel, bir mesnevî, bir de rubâî nazım şekliyle yazılmış na'ti vardır. O, hem divanındaki na'tlerini hem de Hüsn ü Aşk adlı eserinin başında yer alan mesnevî nazım şekliyle yazdığı na'tini son derece coşkulu ve âhenkli bir üslupla kaleme almıştır. Bu şiirlerde Hz. Peygamber(sav)'i farklı farklı isim ve sıfatlarla anarak övmüş; onun hem fizikî hem ahlâkî güzelliklerini anlatmış; mucizelerine ve üstün vasıflarına yer vermiş ve sık sık şefaat dilemiştir. Ayrıca bütün bu söylediklerini ayet ve hadis iktibaslarıyla desteklemiştir. Bu bildiride Türk edebiyatındaki na't geleneği ele alınmış; bu gelenek içerisinde Şeyh Gâlib'e ait olan örnekler incelenmiştir. Sayısız na't örneği içerisinde çok müstesna bir yere sahip olan bu şiirler, bir mutasavvıf ve şair olarak Şeyh Gâlib'in Hz. Peygamber(sav)'e duyduğu muhabbeti ve coşkuyu yansıtmasının yanında ona dair birçok hususiyete yer vermesi açısından değerlendirilmiştir.