SCHRÖDİNGER’İN YAŞAM NEDİR? KİTABI, GEN-MERKEZCİLİK VE BİYOLOJİK ORGANİZASYON

Abstract

Bu makalede, Erwin Schrödinger’in kuramsal biyolojiye önemli bir katkıda bulunan YaşamNedir? adlı kitabındaki fikirlerini ve bu kitabın da etkisiyle gelişen gen-merkezci yaklaşımıeleştirel olarak değerlendirmeyi amaçlıyorum. Schrödinger’in canlılık konusundaki entelektüelmirasının tartışmaya açılması moleküler biyolojinin yaşam bilimlerinde hakim hale gelişinin veyaşamın organizasyona dayalı temelinin anlaşılması açısından özel bir önem taşıyor.Yayınlandığından beri biyoloji felsefesinde önemli tartışmaları beraberinde getiren Yaşam Nedir?kitabı, yaşamı termodinamiğin yasaları doğrultusunda ele alması açısından biyolojideorganizasyonu vurgular. Bununla birlikte Schrödinger’in canlılığın kodu olarak tasavvur ettiğiaperiyodik kristal kavramı gen-merkezciliği destekleyen öncül fikirleri barındırmaktadır.Schrödinger, canlı varlıkların doğadaki entropi artışı eğilimiyle baş etmesi gereken nitelikteolması gerektiğini savundu ve bu görüş, canlılığa dair temel bir ilke olarak yaygın kabul gördü.Schrödinger’in yaşamın düzenliliğini mikro düzeyde aperiyodik kristal hipotezi ile açıklamagirişimi ise nispeten daha tartışmalıdır. Makalede, bu tartışmalı konuları aydınlatmak amacıylaSchrödinger ve ardından gelişen gen-merkezci yaklaşımlara yönelik eleştirileri ele alıyorum.Ardından, gen-merkezciliğin sınırlılıklarına karşı yaşamın organizasyonunun organizmaseviyesinde ele alınması değerlendiriyorum. Bu görüş, Kant’ın self-organizasyon kavramıylatanımladığı, parça-bütün ilişkilerindeki karşılıklılığı temel alır. Son olarak, yaşamınorganizasyonuna dair felsefî yaklaşımları ve entropinin buradaki rolünü tartışıyorum.Organizma düzeyinde ve organizma-çevre ilişkisindeki çoklu etmenlerin geri-beslemeilişkilerine dayanan ağ yapısı, gen-merkezciliğin indirgemeci yaklaşımına karşı kapsayıcı biralternatif sunmaktadır.