TİRE’DE ÜÇ BEKTAŞİ TEKKESİ: ARAPPINARI, ALİ BABA VE KURT BABA

Abstract

XIII. yüzyılda Hacı Bektaş Veli’nin Horasan’danAnadolu’ya gelerek Sulucakaraöyük’te yaktığı çerağ zamanla tüm Anadolu’da yayılmıştır. Hacı Bektaş Veli’den sonra onun halifeleri tarafından Batı Anadolu’da çok sayıda tekke açılmıştır. Bektaşiliğin yayıldığı ve temsil edildiği yerler arasında Tire de bulunmaktadır. XIV. yüzyıldan itibaren Tire’de Arappınarı (Baba Sultan), Horasanlı Ali Baba ve Kurt Baba gibi Bektaşi tekke ve türbeleri faali yet göstermiştir. Baba Sultan ismiyle bilinen tekke, Derekahve semtinin güneyinde Güme Dağı eteklerinde bulunmaktaydı. Bu tekkenin bir diğer ismi “Asitâne” idi. Bunun sebebi halifeler tarafından idare edilmesiydi. Tekkenin bilinen ilk postnişini Abdal Musa Sultan’ın halifelerinden Halil İbrahim Baba’ydı. Evliya Çelebi tarafından“müfessir ve muhaddis” olarak belirtilenAli Baba kaynaklarda Horsan erenlerindenve Ahilerden gösteriliyorsa da onun Tire’de kurduğu tekke zamanla Bektaşi dervişlerinin faaliyet gösterdiği bir kuruma dönüşmüştür. Bugün Ali Baba Türbesi içerisinde Hasan Baba gibi Bektaşi büyüklerinin de mezarı bulunmaktadır. Rivayete göre türbeye ismini veren Ali Baba, Hacı Bektaş Veli’nin yol arkadaşlarından Bahaddin Baba’nın oğludur. Ali Baba türbesi Tire’nin doğusunda, ilçeye 5,5 km. mesafede bulunan Boynuyoğun köyü hudutları içerisinde, Ali Baba Türbesi diye anılan yerdedir. Osmanlı döneminde Tire kazasının Hacı köyünde de bir Ali Baba Tekkesi’nin varlığı bilinmektedir. Bununla birlikte Tire merkezindeki Bektaşi tekkelerinin en önemlisi Kurt Baba Tekkesi’dir. 1826 yılında kapatılan ve mal varlığına el konulan bu tekke, 42 kadar bina ve eklentileriyle büyük ve zengin yapı topluluğuna sahipti. Bu itibarla zengin bir vakfı bulunan Kurt Baba Tekkesi’nin hane ve dükkânları kiraya verilerek elde edilen gelirler hazineye aktarılmıştı. Bu çalışmada Osmanlı arşiv kaynakları ışığında Tire’nin inanç ve kültür dünyasında önemli bir yere sahip olan Bektaşitekkeleri ve türbelerinin faaliyetleri ortayakonulacaktır.